Tag Archives: telugu fact checking

Did Rahul Gandhi say Modi is going to become PM again? Fact Check

మోదీ మళ్లీ ప్రధాని అవుతారని రాహుల్ గాంధీ చెప్పారా? వాస్తవ పరిశీలన

వాదన/Claim:మోదీ మళ్లీ ప్రధాని అవుతారని రాహుల్ గాంధీ చెప్పారనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: ఈ వాదన తప్పు. రాహుల్ గాంధీ ‘మోదీ మళ్లీ ప్రధాని అవుతారని’ చెపుతున్నట్లుగా ఆయన గొంతు/వాయిస్ మార్చబడింది.

రేటింగ్: పూర్తిగా తప్పు

వాస్తవ పరిశీలన వివరాలు:

నరేంద్ర మోడీ మళ్లీ భారత ప్రధాని కాబోతున్నారని ప్రతిపక్ష కాంగ్రెస్ పార్టీ అధినేత రాహుల్ గాంధీ బహిరంగ ర్యాలీలో చెప్పినట్లుగా వాట్సాప్‌లో సంచలనాత్మక వీడియో షేర్ చేయబడుతోంది.దిగువ చూపిన విధంగా ఇది Xలో కూడా షేర్ చేయబడింది:

FACT-CHECK

మొత్తం ఏడు దశలలో నాలుగు దశల లోక్‌సభ ఎన్నికలు జరిగిన తర్వాత ఇది సంచలనం కావడంతో Digiteye India టీమ్ ఈ పోస్ట్ యొక్క వాస్తవ పరిశీలన చేపట్టింది.

మొదట, కాంగ్రెస్ అధినేత రాహుల్ గాంధీ మోదీకి అనుకూలంగా మాట్లాడటం అసంభవం మరియు అహేతుకం. రెండవది,పెదవి-సమకాలీకరణ దృశ్యం భిన్నంగా కనిపిస్తుండడంతో,ఇది వాయిస్ ట్రాక్ మార్చబడిందని సూచిస్తుంది.ఇంకా,మేము ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (INC) అధికారిక వెబ్‌సైట్ మరియు ట్విట్టర్‌లోని సోషల్ మీడియా హ్యాండిల్‌ను పరిశీలించాము.

ఈ వీడియోకు ప్రతిస్పందనగా, INCఈ వాదనను వెంటనే ఖండించింది మరియు ఇక్కడ చూసినట్లుగా వీడియో యొక్క నకిలీ మరియు నిజమైన వీడియోను అందుబాటులో ఉంచింది.

ఇంకా, INC ఇలా పేర్కొంది,  “डूबती हुई BJP और नरेंद्र मोदी की फेक न्यूज फैक्ट्री को अब फेक वीडियो का ही सहारा है। आदतन राहुल गांधी जी के भाषण को कांट-छांटकर झूठा वीडियो बनाया और फिर रंगे हाथों पकड़े गए। आप खुद देख लें  [తెలుగులో అనువాదం:మునిగిపోతున్న బీజేపీ మరియు నరేంద్ర మోదీ ఫేక్ న్యూస్ ఫ్యాక్టరీ ఇప్పుడు కేవలం ఫేక్ వీడియోలపైనే ఆధారపడాల్సి వస్తోంది. అలవాటు ప్రకారం రాహుల్ గాంధీ ప్రసంగాన్ని ఎడిట్ చేసి ఫేక్ వీడియో చేసి రెడ్ హ్యాండెడ్ గా పట్టుబడ్డారు.మీరే స్వయంగా చూడవచ్చు.👇”.]

కాబట్టి, వీడియో వాదన/దావా పూర్తిగా తప్పు.

మరి కొన్ని Fact checks:

కాంగ్రెస్ మేనిఫెస్టోలో వారసత్వ పన్ను గురించి ప్రస్తావించారా? వాస్తవ పరిశీలన

భారత కూటమికి రికార్డు స్థాయిలో ఓటు వేసినందుకు ప్రజలకు ప్రధాని మోదీ ధన్యవాదాలు తెలిపారా? వాస్తవ పరిశీలన


					

తెలుగు నటుడు చిరంజీవి పోలింగ్ బూత్ వద్ద క్యూ పద్దతి పాటించకుండా,దాటుకొని ముందుకు వెళ్లారా? వాస్తవ పరిశీలన

వాదన/Claim: తెలుగు నటుడు చిరంజీవి పోలింగ్ బూత్ వద్ద క్యూ పద్దతి పాటించకుండా, దాటుకొని ముందుకు వెళ్లారనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: ఈ సంఘటన 2024 లోక్‌సభ ఎన్నికల సమయంలోనిది కాదని, పదేళ్ల క్రితం 2014 ఎన్నికలు జరిగినప్పుడు జరిగిన సంఘటనని నిర్ధారించబడింది. పాత వీడియో మళ్లీ ఉపయోగించబడింది.

రేటింగ్: తప్పుగా చూపించే ప్రయత్నం —

వాస్తవ పరిశీలన వివరాలు:

లోక్‌సభ ఎన్నికలు జరుగుతున్న నేపథ్యంలో, అల్లు అర్జున్,జూనియర్ ఎన్టీఆర్ మరియు ఇతరులతో సహా పలువురు తెలుగు సినీ తారలు సోమవారం, మే 13, 2024 నాడు హైదరాబాద్‌లోని పలు బూత్‌లలో తమ ఓటు హక్కును వినియోగించుకున్నారు.అయితే,తెలుగు నటుడు చిరంజీవి పోలింగ్ బూత్ క్యూ పద్దతి పాటించడం లేదని ఒక ఓటరు ఆయనను ప్రశ్నించిన వీడియో సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అయింది.

వాదన/దావా ఇలా ఉంది:”@చిరుట్వీట్స్(@ChiruTweets ) మరియు అతని కుమారుడు RRR నటుడు @ఎల్లప్పుడూ రామ్‌చరణ్‌ని(@AlwaysRamCharan) పోలింగ్ బూత్‌లో క్యూ పద్దతి పాటించడం లేదని ఒక ఒక సామాన్యుడు ప్రశ్నించారు.ఒక సామాన్యుడు ఈ ప్రత్యేకమైన వ్యక్తులను ప్రశ్నించడం అభినందనీయం. (sic)”. మే 13, 2024న తెలంగాణలో పోలింగ్ రోజున ఇది షేర్ చేయబడింది.
చిరంజీవి అధికారిక ట్విట్టర్ హ్యాండిల్ @chirutweets మరియు అతని కొడుకు X హ్యాండిల్ @@AlwaysRamCharan.

క్యూలో ఉన్నవారు”మిమ్మల్ని ప్రత్యేకంగా చూడాలా..క్యూలో చేరండి”అని అనటం మరియు ఓ వ్యక్తి నటుడితో వాదించడం వీడియోలో చూడవచ్చు.

FACT-CHECK

NDTV న్యూస్ ఛానెల్‌కు చెందిన యాంకర్ చిరంజీవిని కేంద్ర మంత్రిగా ప్రస్తావించిన వీడియోను Digiteye India బృందం పరిశీలించగా,ఇది నిజమే కానీ అక్టోబర్ 2012 నుండి మే 2014 వరకు, ఆయన కేంద్ర పర్యాటక మంత్రిగా ఉన్నప్పటి వీడియో. కొన్ని వీడియోలు ఎప్పటికీ పాతవి కావు అంటూనే,మరోపక్క ఇది పాత వీడియో అని మరొక ట్వీట్ పరోక్షంగా పేర్కొంది.

తదుపరి పరిశీలించగా ఈ సంఘటన 2024 లోక్‌సభ ఎఎన్నికల సమయంలోనిది  కాదని, పదేళ్ల క్రితం 2014 ఎన్నికలు జరిగినప్పుడు జరిగిన సంఘటనని గమనించాము. 2014లో జరిగిన అసలైన సంఘటనను ఇక్కడ చూడండి.

చిరంజీవిని ప్రశ్నించిన వ్యక్తి “ఓటు వేయడానికి” లండన్ నుండి వచ్చిన ఎన్నారై (NRI) గంటా రాజా కార్తీక్ అని ఒక వార్తా కథనం గుర్తించింది. కార్తీక్‌ను ప్రస్తావిస్తూ, తాను ఓటు వేయడానికి ఉదయం 8 గంటల నుండి సుమారు ఒకటిన్నర గంటల పాటు వేచి ఉన్నానని,”నేను కూడా ఈ దేశవాసినే మరియు అతను కూడా ఈ దేశవాసే అయినందున ఇది సరైంది కాదని నేను భావించాను” అని కార్తీక్ పేర్కొన్నడని వార్త నివేదిక తెలిపింది.

అయితే ఓటరు లిస్టులో తన పేరు ఉందో లేదో చూసుకునేందుకు బూత్ డెస్క్‌కి వెళ్లానని చిరంజీవి ఆ తర్వాత అదే న్యూస్ వీడియోలో మీడియాకు స్పష్టం చేసారు. “నేను (చట్టాన్ని ఉల్లంఘించే) వ్యక్తిని కాదు. నేను ప్రజాస్వామ్యాన్ని గౌరవించే వ్యక్తిని” అని నటుడు మీడియాతో అన్నారు. కావున తెలుగు నటుడు చిరంజీవి పోలింగ్ బూత్ వద్ద క్యూ పద్దతి పాటించకుండా,దాటుకొని ముందుకు వెళ్లారని వాదన అవాస్తవం.

మరి కొన్ని Fact Checks:

కాంగ్రెస్ మేనిఫెస్టోలో వారసత్వ పన్ను గురించి ప్రస్తావించారా? వాస్తవ పరిశీలన

AAP నేతలు అతిషి, సౌరభ్ భరద్వాజ్ X (ట్విట్టర్)లో కేజ్రీవాల్‌ను అనుసరించటం లేదా? వాస్తవ పరిశీలన

2025 నాటికి భారతదేశం బంగ్లాదేశ్ కంటే పేదదేశంగా మారబోతుందా? పాత దావా మళ్లీ వైరల్ అవుతోంది; వాస్తవ పరిశీలన

దావా/వాదన/Claim: IMF తన ఏప్రిల్ 2024 వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఔట్‌లుక్ నివేదికలో “2025 నాటికి బంగ్లాదేశ్ కంటే భారతదేశం పేదరికంలో ఉంటుంది” అని పేర్కొన్నదనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: దావా తప్పు. ఇది 2020 కోవిడ్ మహమ్మారి కాల అంచనాల ఆధారంగా రూపొందించబడింది, అయితే ప్రస్తుత IMF అంచనా ప్రకారం 2025 నాటికి మొత్తం GDP వృద్ధి పరంగా భారతదేశం బంగ్లాదేశ్ కంటే చాలా ముందుంటుంది.

రేటింగ్: తప్పుగా చూపించే ప్రయత్నం —

Fact Check వివరాలు:

2025 నాటికి భారతదేశం బంగ్లాదేశ్ కంటే పేదదేశంగా మారబోతుందని ఇటీవలి అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి (IMF) వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఔట్‌లుక్ నివేదిక హెచ్చరించిందని సోషల్ మీడియాలో ఒక పోస్ట్ ప్రచారం చేయబడింది.శీర్షిక ఇలా ఉంది:

“India becoming poorer and poorer – ANOTHER SHOCKING REPORT BY IMF !!!*INDIA WILL POORER THAN BANGLADESH BY 2025*”

మరొక X వినియోగదారు ఈ విధంగా షేర్ చేసారు: “ఇంతవరకు ఇది సంభవించలేదు. మోదీ భారతదేశ భవిష్యత్తును పణంగా పెట్టారు. భారతదేశం ఇప్పుడు “అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశం” కాదు.ఇది ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ షేర్ చేయబడింది.

FACT CHECK

Digiteye India బృందం దావా/క్లెయిమ్ యొక్క ప్రామాణికతను పరిశీలించినప్పుడు, 2020లో మరియు 2021లో భారతదేశంతో సహా మొత్తం ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థలను కోవిడ్ మహమ్మారి సంభవించినప్పుడు మేము ఇదే విధమైన దావా/క్లెయిమ్‌లను గమనించాము. దీని ప్రకారం, IMF 2020 నివేదిక, భారతదేశం వాస్తవ తలసరి GDP వృద్ధి పరంగా $1,876.53 వద్ద బంగ్లాదేశ్ అంచనా $1,887.97 ( డాలర్ పరంగా)కంటే ఎలా కొంచెం తక్కువగా ఉందొ వివరించింది.

వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఔట్‌లుక్ పేరుతో ఏప్రిల్ 2024లో ప్రచురించబడిన తాజా IMF నివేదిక, 2024లో భారతదేశ GDP 6.8% మరియు 2025లో 6.5% వృద్ధి అంచనాలను అందించింది. అదేవిధంగా, నివేదిక బంగ్లాదేశ్ జిడిపి వృద్ధికి 2024లో 5.7% మరియు 2025లో 6.6% అంచనాలను అందించింది.

అయితే, వృద్ధి రేటు దేశం యొక్క మొత్తం GDP వృద్ధిని ప్రతిబింబించదు. అంతేకాకుండా, 2024 IMF నివేదిక ప్రకారం, ప్రొజెక్షన్ తలసరి GDP గురించి ఇచ్చింది, కానీ ఇది దేశం యొక్క మొత్తం సంపదను ఎప్పుడూ ప్రతిబింబించదు. మొత్తం GDP మరియు తలసరి GDP మధ్య చాలా తేడా ఉంటుంది, ఎందుకంటే రెండోది జనాభాను పరిగణనలోకి తీసుకుంటుంది, మరియు మొత్తం GDPని జనాభాతో భాగించడం ద్వారా లెక్కించబడుతుంది. మొత్తం GDP పరంగా, అదే IMF నివేదిక 2025లో భారతదేశ GDP $4.3 ట్రిలియన్‌లకు చేరుకుంటుందని అంచనా వేసింది, అయితే బంగ్లాదేశ్ కేవలం $491.81 బిలియన్ లేదా అంతకంటే తక్కువ హాఫ్-బిలియన్‌కు చేరుకుంటుందని అంచనా.

కోవిడ్ మహమ్మారి కాలం యొక్క నివేదికను పక్కన పెడితే, 2024 IMF అంచనా ప్రకారం బంగ్లాదేశ్ యొక్క తలసరి GDP$2,650తో పోలిస్తే భారతదేశ తలసరి GDP $2,730కి చేరుతుందని సూచిస్తుంది. అందువల్ల, భారతదేశ తలసరి GDP బంగ్లాదేశ్ కంటే ఎక్కువగానే కొనసాగుతుంది మరియు తాజా అంచనాల ప్రకారం ఈ ట్రెండ్ కనీసం 2028 వరకు కొనసాగే అవకాశం ఉంది. పవర్ పర్చేజింగ్ ప్యారిటీ (PPP) పరంగా కూడా, బంగ్లాదేశ్ యొక్క $10,170తో పోలిస్తే, PPP తలసరి భారతదేశ GDP 2025 నాటికి $10,870కి చేరుతుందని అంచనా వేయబడింది.

అందుకే, బంగ్లాదేశ్‌ కంటే భారతదేశం పేదరికంలో ఉంటుందన్న వాదన తప్పుదారి పట్టించే విధంగా ఉంది.

మరి కొన్ని Fact Checks:

SC/ST/OBC రిజర్వేషన్లను బీజేపీ రద్దు చేస్తుందని అమిత్ షా తెలంగాణ బహిరంగ సభలో చెప్పారా; వాస్తవ పరిశీలన

బెంగళూరులో షాపుల సైన్ బోర్డులు కాషాయ రంగులో ఉంటె వాటిని బెంగళూరు పౌర సంస్థ(BBMP) తొలగిస్తోందా? వాస్తవ పరిశీలన

SC/ST/OBC రిజర్వేషన్లను బీజేపీ రద్దు చేస్తుందని అమిత్ షా తెలంగాణ బహిరంగ సభలో చెప్పారా; వాస్తవ పరిశీలన

వాదన/Claim: బీజేపీ మళ్లీ అధికారంలోకి వస్తే ఎస్సీ/ఎస్టీ/ఓబీసీ రిజర్వేషన్లను రద్దు చేస్తామని కేంద్ర హోంమంత్రి అమిత్ షా అన్నారనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: తప్పుడు వాదన/దావా. బీజేపీ రిజర్వేషన్లన్నింటినీ రద్దు చేస్తుందని అమిత్ షా చెబుతున్నట్లుగా ఆయన గొంతును మారుస్తూ వీడియో ఎడిట్ చేయబడింది.

రేటింగ్: తప్పుగా చూపించే ప్రయత్నం–

Fact Check వివరాలు:

బీజేపీ ప్రభుత్వం మళ్లీ ఏర్పాటైతే షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు, ఓబీసీ (SC/ST/OBC)లకు ఇచ్చే “రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన రిజర్వేషన్ల”ను రద్దు చేస్తామని కేంద్ర హోంమంత్రి అమిత్ షా చెప్పిన వీడియో క్లిప్ విస్తృతంగా షేర్ అవుతోంది.

తెలుగు, హిందీ మరియు ఇంగ్లీషులో షేర్ చేయబడిన ఈ వీడియో క్లిప్ రిజర్వేషన్లు మరియు అందరికీ రిజర్వేషన్ల రద్దు అనే వివాదాన్ని లేవనెత్తింది.

బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ (BSP) సభ్యుడు తన X హ్యాండిల్‌లో షేర్ చేసిన ట్వీట్ దిగువన చూడవచ్చు:

X (గతంలో ట్విట్టర్లో)ని అనేక మంది ఇతర వినియోగదారులు ఈ వైరల్ క్లిప్‌ను ఇక్కడ, ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ షేర్ చేయగా, ఇది సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫారమ్‌లో పెద్ద చర్చకు దారితీసింది.

 FACT CHECK

వీడియో క్లిప్లో తెలుగు న్యూస్ అవుట్‌లెట్ V6 న్యూస్‌ లోగో కనిపిస్తోంది. “బీజేపీ ప్రభుత్వం ఏర్పడినప్పుడు ముస్లింలకు రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన రిజర్వేషన్లను రద్దు చేస్తాం” అని అమిత్ షా చెబుతున్న అసలు వీడియోని దిగువున చూడవచ్చును. రిజర్వేషన్ల హక్కు తెలంగాణలోని SC/ST/OBCలకు చెందినది. వారు తమ హక్కును పొందుతారు మరియు మేము ముస్లిం రిజర్వేషన్లను రద్దు చేస్తాము.”

సమావేశానికి సంబంధించిన పూర్తి వీడియోను బీజేపీ అధికారిక యూట్యూబ్ ఛానెల్‌లో చూడవచ్చు:

ఏప్రిల్ 23, 2023న తెలంగాణలోని చేవెళ్లలో జరిగిన తన బహిరంగ ర్యాలీలో అమిత్ షా 14:58 మార్కు వద్ద తాను ముస్లింల రిజర్వేషన్లను రద్దు చేస్తానని, SC/ST/OBC రిజర్వేషన్‌లను కాదని చెప్పడం చూడవచ్చు. SC/ST/OBC రిజర్వేషన్‌లను రద్దు చేయడం గురించి కేంద్ర హోంమంత్రి మాట్లాడుతున్నట్లు అనిపించేలా వీడియో ఎడిట్ చేయబడింది మరియు డిజిటల్‌గా మార్చి వైరల్ చేయబడింది. కావున, ఎస్సీ/ఎస్టీ/ఓబీసీలకు రిజర్వేషన్లు కొనసాగించడం మరియు తెలంగాణలోని ఓబీసీ రిజర్వేషన్ల కింద కొన్ని ముస్లిం వర్గాలకు కల్పించిన రిజర్వేషన్లను తొలగించడంపై ప్రసంగం జరిగింది.బీజేపీ ప్రభుత్వం రిజర్వేషన్లను పూర్తిగా తొలగిస్తుందని ఆయన చెప్పలేదు. కాబట్టి, ఈ వాదన/దావా తప్పు.

మరి కొన్ని Fact Checks:

బెంగళూరులో షాపుల సైన్ బోర్డులు కాషాయ రంగులో ఉంటె వాటిని బెంగళూరు పౌర సంస్థ(BBMP) తొలగిస్తోందా? వాస్తవ పరిశీలన

భారత కూటమికి రికార్డు స్థాయిలో ఓటు వేసినందుకు ప్రజలకు ప్రధాని మోదీ ధన్యవాదాలు తెలిపారా? వాస్తవ పరిశీలన

 

భారత కూటమికి రికార్డు స్థాయిలో ఓటు వేసినందుకు ప్రజలకు ప్రధాని మోదీ ధన్యవాదాలు తెలిపారా? వాస్తవ పరిశీలన

వాదన/Claim: ఏప్రిల్ 19, 2024న మొదటి దశ పోలింగ్ తర్వాత, రికార్డు సంఖ్యలో INDIA (కూటమి)కి ఓటు వేసిన ప్రజలకు ప్రధాని మోదీ ధన్యవాదాలు తెలిపారనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: ఈ వాదన/దావా తప్పు. NDAకు రికార్డు సంఖ్యలో ఓటు వేసినందుకు ప్రజలకు ప్రధాని మోదీ మొదట ధన్యవాదాలు తెలిపారు. కాని ఆయన INDIA (కూటమి)కి ఓటు వేసినందుకు ధన్యవాదాలు తెలుపుతున్నట్లు ట్వీట్ మార్చబడింది.

రేటింగ్: తప్పు దోవ పట్టించే ప్రయత్నం —

ఏప్రిల్ 19, 2024న లోక్‌సభ ఎన్నికలకు మొదటి దశ పోలింగ్ జరిగిన తర్వాత , రికార్డు సంఖ్యలో INDIA (కూటమి)కు ఓటు వేసినందుకు ప్రజలకు కృతజ్ఞతలు తెలుపుతున్నట్లు ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ పేరుతో స్క్రీన్‌షాట్ షేర్ చేయబడుతోంది.

స్క్రీన్‌షాట్‌ జత చేసి ఉన్న అనేక వాదనలు కనిపించాయి. ఒక వినియోగదారు ఇలా అన్నారు: “మోదీ జీకి ఎగ్జిట్ పోల్ సంఖ్యలు అందినవి, దేశవ్యాప్తంగా ప్రజలు NDAకి వ్యతిరేకంగా రికార్డు సంఖ్యలో ఓటు వేశారని ఇవి సూచిస్తున్నాయి. ఈ ఎన్నికలు NDAకి కఠినంగా మారబోతున్నాయి.”

 

FACT-CHECK

మోడీ తన నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ (NDA) తరపున ప్రజలకు కృతజ్ఞతలు తెలపాలి కానీ అందుకు భిన్నంగా INDIA (కూటమి)ను పేర్కొనడం వలన, మేము దానిని వాస్తవ పరిశీలన కోసం తీసుకున్నాము మరియు NDA స్థానంలో INDIA (కూటమి) చూపించడానికి స్క్రీన్‌షాట్ మార్చబడిందని తెలుసుకున్నాము. ప్రధాని మోదీ చేసిన అసలు ట్వీట్ దిగువన చూడవచ్చు:

“మొదటి దశ ఎన్నికలకు అద్భుతమైన స్పందన! ఈరోజు ఓటు వేసిన వారందరికీ ధన్యవాదాలు. నేటి ఓటింగ్ నుండి అద్భుతమైన ఫీడ్ బాక్ అందినది. భారతదేశం అంతటా ప్రజలు రికార్డు సంఖ్యలో NDAకి ఓటు వేస్తున్నట్లు స్పష్టమవుతోంది.”

పైన చూపిన స్క్రీన్‌షాట్ ప్రకారం ఇది INDIA (కూటమి) అని కాకుండా NDA అని స్పష్టమవుతోంది. కావున, ఎన్నికల సమయంలో ప్రజల్లో సందేహం కలిగించేందుకు NDAను INDIA (కూటమి)గా మార్చి, షేర్ చేసారు.

మరి కొన్ని Fact Checks:

చైనాకు భయపడి 2024 ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో తమ అభ్యర్థులను నిలబెట్టటంలేదా? వాస్తవ పరిశీలన

వీడియోలో రాహుల్ గాంధీ తను కాంగ్రెస్ పార్టీకి రాజీనామా చేసిన ప్రకటనను చదువుతున్నారా?వాస్తవ పరిశీలన

 

 

వీడియోలో రాహుల్ గాంధీ తను కాంగ్రెస్ పార్టీకి రాజీనామా చేసిన ప్రకటనను చదువుతున్నారా?వాస్తవ పరిశీలన

 వాదన/Claim: వీడియోలో రాహుల్ గాంధీ కాంగ్రెస్ పార్టీకి రాజీనామా చేసిన ప్రకటనను చదువుతున్నారనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: రాహుల్ గాంధీని అప్రతిష్టపాలు చేసేందుకు ఆయన వాయనాడ్‌లో నామినేషన్ పత్రాలను దాఖలు చేస్తున్న అసలు వీడియో సౌండ్ ట్రాక్‌ మార్చబడిందని నిరూపణ అయ్యింది.

రేటింగ్: పూర్తిగా తప్పు -- 

వాస్తవ పరిశీలన వివరాలు:

కాంగ్రెస్ పార్టీ అధినేత రాహుల్ గాంధీ కాంగ్రెస్ పార్టీకి రాజీనామా చేస్తున్నట్లు ప్రకటనను చదువుతున్న వీడియో ట్విట్టర్ (X)లో వైరల్ అవుతోంది,అనేక మందిని ఆశ్చర్యంలో ముంచెత్తింది.

Posted on X handle by user @MithilaWaala with the caption, “Don’t know whether this video is true or edited”, the video can be seen below:

వైరల్ వీడియోలో, రాహుల్ గాంధీ పత్రాలపై సంతకం చేయడం మరియు హిందీలో తన రాజీనామాను ప్రకటించిన ప్రకటనను చదవడం చూడవచ్చు. తెలుగు అనువాదం ఈ విధంగా ఉంది:
“నేను, రాహుల్ గాంధీని, నేను ‘చునావి హిందువు’ (ఎన్నికల సమయంలో హిందువు)గా ఉండటం విసిగిపోయి కాంగ్రెస్‌కు రాజీనామా చేస్తున్నాను. నేను అన్యాయ యాత్ర చేపట్టి మేనిఫెస్టో విడుదల చేశాను, కానీ మోడీ అవినీతిపరులను జైలుకు పంపుతూనే ఉన్నారు.మోడీ హయాంలో అవినీతిపరులను జైలుకు పంపుతారు కాబట్టి నేను మా తాతగారింటికి (ఇటలీ) వెళ్తున్నాను.”

FACT CHECK

వారం రోజుల క్రితం కేరళలోని వాయనాడ్ నుంచి రాహుల్ గాంధీ నామినేషన్ దాఖలు చేసిన(వీడియో)వార్త అందరికీ తెలిసిన విషయమే మరియు వాదన(Claim)లో చూపిన వీడియో ఈ వార్తకు సంబంధించిన వీడియోలా కనిపించడంతో Digiteye India Team వాస్తవ పరిశీలనకు పూనుకుంది.
మేము అసలైన సౌండ్‌ట్రాక్‌తో ఉన్న వీడియో కోసం ప్రయత్నించినప్పుడు, అనేక వార్తా ఛానెల్‌లు ఏప్రిల్ 3, 2024న ఈ ఈవెంట్‌/వీడియోను అప్‌లోడ్ చేసినట్లు గమనించాము,ఇందులో కాంగ్రెస్ నాయకుడు వాయనాడ్‌లో తన నామినేషన్ పత్రాలను దాఖలు చేస్తున్నట్లు కనిపించారు.

రాహుల్ గాంధీ  చట్టబద్ధమైన ప్రకటనను చదవడం(వీడియోలో 0.48 secs నుంచి 1.08 secs వరకు)చూడవచ్చు:
“నేను,రాహుల్ గాంధీ, స్థానాన్ని భర్తీ చేయడానికి అభ్యర్థిగా నామినేట్ చేయబడినందున,చట్టం ద్వారా స్థాపించబడిన భారత రాజ్యాంగంపై నేను నిజమైన విశ్వాసం మరియు విధేయతను కలిగి ఉంటానని మరియు  దేశ సమగ్రతని మరియు సార్వభౌమాధికారాన్ని నిలబెడతానని వాగ్దానం చేస్తున్నాను.”

అందుకే,రాహుల్ గాంధీ కాంగ్రెస్ పార్టీకి రాజీనామా చేస్తున్నట్లుగా అనిపించేలా ఒరిజినల్ వీడియో సౌండ్ ట్రాక్‌ మార్చబడింది. కాబట్టి, ఈ వాదన/దావా పూర్తిగా తప్పు.

మరి కొన్ని Fact Checks:
పీ.వీ నరసింహారావుగారి కుమారుడు భారతరత్న అందుకుంటున్న సమయంలో, ఖర్గే చప్పట్లు కొట్టకుండా 
చేతులు ముడుచుకొని కూర్చున్నారా? వాస్తవ పరిశీలన

రాహుల్ గాంధీ ఇటలీ దేశానికి వెళ్లేందుకు తన భారత్ జోడో న్యాయ్ యాత్రను 10 రోజుల పాటు నిలిపివేశారా? వాస్తవ పరిశీలన

చైనాకు భయపడి 2024 ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో తమ అభ్యర్థులను నిలబెట్టటంలేదా? వాస్తవ పరిశీలన

వాదన/Claim: చైనాకు భయపడి 2024 ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో అభ్యర్థులను నిలబెట్టటంలేదనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: పోస్ట్‌లో చేసిన వాదన/దావా తప్పు. మరియు దీనికి విరుద్ధంగా,రాబోయే అరుణాచల్ ప్రదేశ్ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ పార్టీ అసెంబ్లీ మరియు పార్లమెంటు నియోజకవర్గాలకు తమ అభ్యర్థులను నిలబెడుతోంది.అదనంగా, భారత ఎన్నికల సంఘం డేటా 2004 నుండి కాంగ్రెస్ పార్లమెంటరీ ఎన్నికలలో స్థిరంగా పాల్గొంటుందని నిర్ధారిస్తుంది.

రేటింగ్: పూర్తిగా తప్పు -- 

వాస్తవ పరిశీలన వివరాలు:

చైనా కలవరపడుతుందనే ఆందోళన కారణంగా రాబోయే ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ పార్టీ అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో ఎవరినీ నామినేట్ చేయలేదనే వాదనతో సోషల్ మీడియాలో ఒక పోస్ట్ షేర్ చేయబడుతోంది.రాహుల్ గాంధీ చేపట్టిన భారత్ జోడో యాత్ర ఇలాంటి కారణాల వల్ల అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోకి ప్రవేశించకుండా తప్పించుకుందని పరోక్షంగా ఆరోపించబడింది.

పోస్ట్‌ ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ షేర్ చేయబడింది.

FACT CHECK

గతంలో అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌ రాష్ట్రాన్ని రాహుల్ గాంధీ భారత్ జోడో న్యాయ్ యాత్ర నివారించిందని వచ్చిన వాదనను Digiteye India బృందం తప్పు అని నిరూపించింది.

అరుణాచల్ ప్రదేశ్లో 60 అసెంబ్లీ మరియు 2 లోక్‌సభ స్థానాలకు ఏప్రిల్ 19, 2024న ఏకకాలంలో ఎన్నికలు జరగనున్నాయి.
నిజానికి కాంగ్రెస్ పార్టీ అసెంబ్లీ మరియు పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలకు అభ్యర్థులను నిలబెట్టింది. అభ్యర్థుల ప్రకటనను ఇక్కడ చూడవచ్చు.

 

ఎన్నికల సంఘం వెబ్‌సైట్‌లో అందుబాటులో ఉన్న డేటా కాంగ్రెస్ రెండు పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలకు అభ్యర్థులను నామినేట్ చేసిందని మరియు వారి అభ్యర్థిత్వం ఆమోదించబడిందని నిర్ధారిస్తుంది.

 

అంతేకాకుండా, అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో పార్లమెంటరీ ఎన్నికలకు సంబంధించిన చారిత్రక డేటాను కూడా ఎన్నికల కమిషన్ పోర్టల్‌లో చూడవచ్చు.అభ్యర్థుల అఫిడవిట్‌లను చూస్తే 2004 నుండి ప్రతి ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ పార్టీ స్థిరంగా పాల్గొంటుందని తెలుస్తుంది.

“రాహుల్ గాంధీ భారత్ జోడో యాత్ర” యొక్క దావాకు సంబంధించి, నిజానికి ఆ యాత్ర జనవరి 2024లో అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోకి ప్రవేశించిందని రికార్డులు చూపిస్తున్నాయి.
రాహుల్ గాంధీ దృశ్యలు చూస్తే ఆయన అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో యాత్ర సాగించారని తెలుస్తుంది. ఈ దావాపై Digiteye India బృందం చేసిన వాస్తవ పరిశీలన ఇక్కడ చూడవచ్చు.

కాంగ్రెస్ పార్టీ 2024 ఎన్నికలకు అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని అసెంబ్లీ మరియు పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలకు అభ్యర్థులను నామినేట్ చేసినందున, చైనాకు భయపడి కాంగ్రెస్ అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో అభ్యర్థులను నిలబెట్టలేదనే వాదన అబద్ధం.


మరి కొన్ని Fact Checks:

ఎన్నికల సంఘం 2024 లోక్‌సభ ఎన్నికల షెడ్యూల్‌ను ప్రకటించిందా? వైరల్ అవుతున్న నకిలీ సర్క్యులర్; వాస్తవ పరిశీలన

రాహుల్ గాంధీ ఇటలీ దేశానికి వెళ్లేందుకు తన భారత్ జోడో న్యాయ్ యాత్రను 10 రోజుల పాటు నిలిపివేశారా? వాస్తవ పరిశీలన

పత్రికా సమావేశంలో ఆర్‌ఎస్‌ఎస్ ప్రతిపక్షాల “ఇండియా కూటమి”కి మద్దతు ఇస్తామని ప్రతిజ్ఞ చేసిందా? వాస్తవ పరిశీలన

వాదన/Claim: RSS (రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్) INDIA కూటమికి మద్దతు ఇచ్చింది మరియు INDIA కూటమికి అనుకూలంగా ఓటు వేయమని దేశవ్యాప్తంగా సంఘీలకు విజ్ఞప్తి చేసిందనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: తప్పుడు వాదన.నమోదు చేయబడని(రిజిస్టర్ కాని) సంస్థ బీజేపీ మాతృ సంస్థైన ‘రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్’ పేరుతో,ఈ విజ్ఞప్తి చేసిందని నిరూపణ అయ్యింది.

రేటింగ్: పూర్తిగా తప్పు -- 

వాస్తవ పరిశీలన వివరాలు:

‘రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్’ అని రాసి ఉన్న బ్యానర్‌ ప్రముఖంగా కనిపిస్తున్న ప్రెస్ సమావేశంలో, అధికార BJP యొక్క మాతృ సంస్థ(RSS) ఏప్రిల్ 19 నుండి జూన్ 1, 2024 వరకు జరగాల్సిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో ప్రతిపక్ష పార్టీలతో కూడిన కూటమి(ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్–INDIA)కి తమ మద్దతు ఇస్తామని ప్రతిజ్ఞ చేసిందనే వాదనతో సోషల్ మీడియాలో ఒక వీడియో షేర్ చేయబడుతోంది.

హిందీ లోని పోస్ట్ అనువాదం ఈ విధంగా ఉంది: “RSS (రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్) INDIA కూటమికి మద్దతు ఇచ్చింది, INDIA కూటమికి అనుకూలంగా ఓటు వేయమని దేశవ్యాప్తంగా సంఘీలకు విజ్ఞప్తి చేసింది.”

ఈ వీడియోలో, జనార్దన్ మూన్ అనే వ్యక్తి, ‘రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్’ బ్యానర్ ఉన్న  ప్రెస్ సమావేశంలో మాట్లాడుతూ, బిజెపిని ఓడించాలని పిలుపునిస్తున్నట్లు, INDIA కూటమికి తమ మద్దతు ప్రకటిస్తున్నట్టు చూడవచ్చు.

ఈ వీడియో Xలో వైరల్ అయ్యింది. ఇది ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ చూడవచ్చు.

FACT-CHECK

క్లెయిమ్ అవాస్తవంగా ఉన్నందున, Digiteye India బృందం వీడియో నుండి కొన్ని ఆధారాల కోసం వెతకగా, స్పీకర్ పేరు జనార్దన్ మూన్,వ్యవస్థాపకుడు మరియు ప్రెసిడెంట్‌ అని గమనించాము. దీని ఆధారంగా, మేము ఆర్‌ఎస్‌ఎస్+జనార్దన్ మూన్ అని గూగుల్‌లో సెర్చ్ చేయగా, బీజేపీ మాతృసంస్థ పేరుతో ఉన్న వేరే సంస్థకు సంబంధించిన వార్తా నివేదికలని తెలిశాయి.

వార్తా నివేదికల ప్రకారం,2017 నుండి రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్ పేరును నమోదు చేయడానికి జనార్దన్ మూన్ చేస్తున్న ప్రయత్నం విఫలమైంది.రిజిస్ట్రార్ మరియు బాంబే హైకోర్టు కూడా దీనిని తిరస్కరించింది.అదే సమయంలో,అసలైన RSS,జనార్దన్ మూన్ యొక్క ప్రెస్ కాన్ఫరెన్స్ వీడియోపై స్పందిస్తూ భారత ఎన్నికల కమిషన్‌ను సంప్రదించింది, మరియు RSS పేరును ఉపయోగించి ప్రజలను తప్పుదోవ పట్టించే అతని ప్రయత్నాన్ని నిరోధించమని ఎన్నికల సంఘాన్ని కోరింది.

కాబట్టి,ఈ దావా/వాదన తప్పు.

మరి కొన్ని Fact Checks:

పీ.వీ నరసింహారావుగారి కుమారుడు భారతరత్న అందుకుంటున్న సమయంలో, ఖర్గే చప్పట్లు కొట్టకుండా చేతులు ముడుచుకొని కూర్చున్నారా? వాస్తవ పరిశీలనCheck

సొలిసిటర్ జనరల్ వాదనలు వినిపిస్తున్నప్పుడు CJI కోర్టు గదిని విడిచిపెట్టి వెళ్లిపోయారా? వాస్తవ పరిశీలన

పీ.వీ నరసింహారావుగారి కుమారుడు భారతరత్న స్వీకరిస్తున్న సమయంలో, ఖర్గే గారు చప్పట్లు కొట్టలేదా? వాస్తవ పరిశీలన

రాష్ట్రపతి ద్రౌపది ముర్ము శనివారం భారతరత్న అవార్డులను ప్రదానం చేసిన కార్యక్రమంలో,  దివంగత మాజీ ప్రధాని పీవీ నరసింహారావుకు ప్రకటించిన భారతరత్న అవార్డును ఆయన కుమారుడు పీవీ ప్రభాకర్ రావు అందుకుంటున్న సమయంలో కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు మల్లికార్జున్ ఖర్గే చప్పట్లు కొట్టలేదని సోషల్ మీడియాలో ఒక పోస్ట్ వైరల్ అయ్యింది. ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోదీ, ఉపరాష్ట్రపతి జగదీప్ ధంఖర్, కేంద్ర హోంమంత్రి అమిత్ షా సహా ఇతర ప్రముఖులు చప్పట్లు కొట్టడం చూడవచ్చు.

 

“అందరూ చప్పట్లు కొడుతూ హర్షం వ్యక్తం చేయగా ఖర్గే గారు ఏమి చేస్తున్నారు.అతని ప్రవర్తన భిన్నంగా, ఉదాసీనంగా ఉంది, సందర్భానుసారంగా లేదు.” భారతీయులందరు హర్షం వ్యక్తం చేస్తున్నారు, ఒక్క వ్యక్తి తప్ప ” అని మరొక వాదన/దావా పేర్కొంది.

ట్వీట్ ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ చూడవచ్చు.

FACT-CHECK

Digiteye India బృందం ట్విట్టర్‌లో “నరసింహారావు భారతరత్న”అనే శీర్షికతో శోధనను నిర్వహించినప్పుడు, అదే వాదన/క్లెయిమ్ తో ఉన్న చిత్రాన్ని చూపుతున్న అనేక ట్వీట్‌లను గమనించాము. కానీ PIB యొక్క అధికారిక వెబ్‌సైట్‌లో తదుపరి ప్రయత్నించగా, పీ.వీ ప్రభాకర్ రావు అవార్డును అందుకున్న ఒరిజినల్ వీడియో మార్చి 31, 2024న రాష్ట్రపతి అధికారిక Youtube ఖాతాలో అప్‌లోడ్ చేయబడినట్లు గమనించాము.

ఈ వీడియోలో, అవార్డును ప్రకటించినప్పుడు ఖర్గే చప్పట్లు కొట్టడం స్పష్టంగా చూడవచ్చు.
దిగువ చిత్రాలను చూడండి (ఎడమవైపు, అవార్డును స్వీకరించినప్పుడు; కుడివైపు, అవార్డును స్వీకరించే ఒక నిమిషం ముందు అవార్డు ప్రకటించినప్పుడు):

కావున, పివి నరసింహారావు కుమారుడు భారతరత్న అందుకుంటున్న సమయంలో ఖర్గే చప్పట్లు కొట్టలేదన్న వాదన అబద్ధం.

వాదన/Claim:దివంగత పీవీ నరసింహారావుగారి తరపున ఆయన కుమారుడు పీవీ ప్రభాకర్ భారతరత్న అందుకున్నప్పుడు, ఖర్గే చప్పట్లు కొట్టలేదనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: పి.వి నరసింహారావుగారి పేరును ప్రకటించినప్పుడు, ఖర్గే చప్పట్లు కొట్టారు, కానీ వైరల్ చిత్రాన్ని ఆ తరువాత తీసి, దానిని వాదనకు మద్దతుగాఉపయోగించబడింది.

రేటింగ్: తప్పుగా చూపించే ప్రయత్నం —

మరి కొన్ని Fact Checks:

ఈ వీడియోలో 26 ఏళ్ల వయసు ఉన్న ప్రధాని మోదీ కేదార్‌నాథ్ వద్ద యోగా ముద్రలో ఉన్నట్టు కనిపిస్తుందా? వాస్తవ పరిశీలన

బెంగళూరులో షాపుల సైన్ బోర్డులు కాషాయ రంగులో ఉంటె వాటిని బెంగళూరు పౌర సంస్థ(BBMP) తొలగిస్తోందా? వాస్తవ పరిశీలన

 

జగన్నాథ రథయాత్ర చిత్రాన్ని కేజ్రీవాల్ అరెస్టుపై నిరసన తెలుపుతున్న ప్రజల చిత్రమని ఉపయోగించారు; వాస్తవ పరిశీలన

వాదన/Claim: ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి అరవింద్‌ కేజ్రీవాల్‌ అరెస్ట్‌ తర్వాత భారీ సంఖ్యలో ప్రజలు రోడ్డుపై గుమిగూడి, నిరసన తెలుపుతున్నారనేది వాదనతో ఒక చిత్రం షేర్ చేయబడుతోంది.

నిర్ధారణ/Conclusion:తప్పుడు వాదన. గత ఏడాది 2023లో జరిగిన ప్రసిద్ధ జగన్నాథ రథయాత్రలోభారీగా ప్రజలు పాల్గొన్న ఇమేజ్/చిత్రమిది.

రేటింగ్: తప్పుగా చూపించే ప్రయత్నం —

ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి అరవింద్ కేజ్రీవాల్‌ను అరెస్టుచేసిన సంఘటన పై భారీ సంఖ్యలో ప్రజలు రోడ్డుపై గుమిగూడి,నిరసిస్తున్నారనే వాదనతో ఒక చిత్రం షేర్ చేయబడుతోంది.

ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి మరియు ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ చీఫ్‌ని ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్ డైరెక్టరేట్ మార్చి 21, 2024న రాత్రి అరెస్టు చేసి, ఏజెన్సీ కస్టడీలో ఉంచింది. అప్పటి నుంచి ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ నిరసనలు కొనసాగిస్తోంది. మార్చి 26, 2024న దేశవ్యాప్తంగా అనేక నిరసనలు జరిగాయి. ఈ సందర్భంలో,ఈ విధమైన వాదనతో కూడిన క్రింది చిత్రం సోషల్ మీడియాలో షేర్ చేయబడింది.

మరో వినియోగదారు వాదనను వక్రీకరించి, నిరసనలు కాంగ్రెస్ పార్టీకి వ్యతిరేకంగా ఉన్నాయని పోస్ట్ చేసారు.
అనువాదం తర్వాత హిందీలోని వాదన ఇలా ఉంది: ” ఈ ఇమేజ్/చిత్రం చూస్తే కాంగ్రెస్‌ అంతం ఖాయమని తెలుస్తుంది… కాంగ్రెస్‌ కుయుక్తులకు వ్యతిరేకంగా ప్రజలు వీధుల్లో నిరసన తెలుపుతున్నారు…. ఢిల్లీ.”

ఇదే ఇమేజ్/చిత్రం ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ షేర్ చేయబడింది.

FACT-CHECK

ప్రధాన ఈవెంట్‌లు లేదా నిరసనల వద్ద పెద్ద సంఖ్యలో ప్రజలు గూమిగూడారని తెలపడానికి గతంలో చాలాసార్లు ఈ ఇమేజ్/చిత్రంను ఉపయోగించారు.కావున ఈ ఇమేజ్/చిత్రం బాగా తెలిసినందున Digiteye India టీమ్ దీని వాస్తవ-పరిశీలనకు పూనుకుంది. మేము గూగుల్ రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌లో ఒరిజినల్ ఇమేజ్ కోసం వెతకగా, అది 2023లో జరిగిన ప్రసిద్ధ జగన్నాథ్ పూరీ రథయాత్రలో పాల్గొన్న జనసమూహానికి సంబంధించిన ఇమేజ్/చిత్రమని గమనించాము.

ఇది వాస్తవానికి జూన్ 20, 2023న జగన్నాథ్ పూరీ రథయాత్ర మరియు వివరణతో పాటు sri_mandir వినియోగదారు ద్వారా Instagram ఖాతాలో అప్‌లోడ్ చేయబడింది. ఈ చిత్రాన్ని గతంలో చాలాసార్లు అనేక వాదనలతో ఉపయోగించారు కానీ తప్పుడు వాదనలని నిరూపించబడింది. Google FactCheck Explorerలో ఈ ఇమేజ్/చిత్రాన్ని పరిశీలించగా, ఫలితాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి. కాబట్టి, వాదన/దావా తప్పు.

మరి కొన్ని Fact Checks:

ఒడిశాలోని కోణార్క్ ఆలయం లోపల సూర్యుడు ఉదయిస్తాడా? వాస్తవ పరిశీలన

నాగార్జున సిమెంట్స్ వారు 9/11లో జరిగిన దాడుల నేపథ్యంతో కూడిన ప్రకటనను తయారుచేసారా? వాస్తవ పరిశీలన