Tag Archives: fact check in telugu

ఈ వీడియో ప్లాస్టిక్ నుంచి బియ్యం తయారీ విధానం చూపిస్తుందా?:వాస్తవ పరిశీలన

2 Replies

CLAIM/ దావా: చైనీస్ ఫ్యాక్టరీలలో బియ్యం తయారీకి ప్లాస్టిక్‌ను ఎలా ఉపయోగిస్తున్నారో అనే వీడియో వైరల్ అయ్యింది.

CONCLUSION/నిర్ధారణ:వీడియోలో చేసిన దావా తప్పు. “ప్లాస్టిక్ బియ్యం” యొక్క తయారీని చూపించడానికి ఏవో కొన్నివీడియోలు మరియు చిత్రాలు ఉపయోగించబడ్డాయి. వాస్తవానికి, ఫోర్టిఫీడ్ రైస్ ఉత్పత్తిని చూపించే అనేక వాస్తవ వీడియోలు తప్పుడు దావాకు మద్దతు ఇవ్వడానికి ఉపయోగించబడ్డాయి. FSSAI కూడా బియ్యంలో ప్లాస్టిక్ ఉందని లేదా అవి ప్లాస్టిక్ బియ్యమనే వాదనని తోసిపుచ్చారు.

Rating: Misrepresentation –

Fact Check వివరాలు:

వాట్సాప్‌లో ఓ వీడియో విస్తృతంగా ప్రచారం అవుతోంది. ఫ్యాక్టరీలలో బియ్యం తయారీకి ప్లాస్టిక్‌ను ఎలా వినియోగిస్తున్నారో చూపుతున్నట్లు వైరల్‌ వీడియో పేర్కొంది.ఫ్యాక్టరీలలో బియ్యం తయారు చేయడానికి శుభ్రమైన ప్లాస్టిక్ మరియు వ్యర్థ ప్లాస్టిక్‌ను కూడా ఉపయోగిస్తారని పేర్కొంది. మొదట, ప్లాస్టిక్‌ను కడిగి, సన్నని తీగలుగా తయారు చేసి, బియ్యంను గింజలుగా విభజించే ప్రక్రియని చూపిస్తుంది.

వాట్సాప్‌లో వైరల్ వీడియో యొక్క వాస్తవం పరిశీలన చేయమని Digiteye Indiaకి తమిళంలో ఈ అభ్యర్థన వచ్చింది.

FACT CHECK

వీడియోను అనేక కీఫ్రేమ్‌లుగా విభజించడానికి Digiteye India బృందం వారు inVID-(video verification tool )సాధనం -ఉపయోగించి, ఆ కీఫ్రేముల సహాయంతో Googleలో రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్ అమలు చేయగా, అది ఈ వీడియోను పోస్ట్ చేసిన Facebook పేజీకి దారితీసింది.ఫేస్ బుక్ లో ‘ది న్యూస్ రూమ్’ పేరుతో ఒక పేజీ, అదే వీడియోను అక్టోబర్ 7న అదే దావాతో షేర్ చేసింది.ఇది పోస్ట్: “देखिये फैक्टरी में नकली चावल को कैसे बनाया जाता है? “ఫ్యాక్టరీలో ప్లాస్టిక్ బియ్యం ఎలా తయారవుతాయి?”

మేము వీడియోను పరిశీలించగా, ఇది అనేక వీడియోలు మరియు చిత్రాల కలిపి తయారు చేసిందని గమనించాము.వీడియో క్లిప్‌లపై రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌ని అమలు చేయగా, అది ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ గురించి మాట్లాడే ఒక పేజీ/blogకి దారితీసింది.బ్లాగ్‌లో ఉపయోగించిన చిత్రం దావా చేయబడిన వీడియోలో కూడా ఉపయోగించబడింది. ఫోర్టిఫిట్ ఒక బ్లాగ్ పోస్ట్ ద్వారా బలవర్థకమైన బియ్యం గింజల తయారీ గురించి మాట్లాడటానికి ఈ చిత్రాన్ని ఉపయోగించింది.

డిసెంబర్ 29, 2021 నాటి బ్లాగ్ పోస్ట్‌లో, వారు ఇలా అన్నారు, “ఎక్స్‌ట్రూషన్ టెక్నాలజీలో, మిల్లింగ్ రైస్‌ను పల్వరైజ్ చేసి, విటమిన్లు మరియు మినరల్స్ కలిగిన ప్రీమిక్స్‌తో కలుపుతారు.ఈ మిశ్రమం నుండి ఎక్స్‌ట్రూడర్ యంత్రాన్ని ఉపయోగించి ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ కెర్నల్స్ (FRK)ని ఉత్పత్తి చేస్తారు. ఈ గింజలు బియ్యం గింజలను పోలి ఉంటాయి.”

మేము రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌ని అమలు చేయడానికి మరొక స్క్రీన్‌షాట్‌ని ఉపయోగించినప్పుడు, అది సన్‌ప్రింగ్ ఎక్స్‌ట్రూషన్ వారు ఆగస్టు 13, 2021న పోస్ట్ చేసిన YouTube వీడియోకి దారితీసింది.’ఆర్టిఫిషియల్ రైస్ ఎక్స్‌ట్రూడర్ న్యూట్రిషన్ రైస్ మేకింగ్ మెషిన్ ఎఫ్‌ఆర్‌కె ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ మెషిన్’ అనే శీర్షికతో వీడియో ఉంది. ఈ వీడియో ఫోర్టిఫైడ్ బియ్యం ఉత్పత్తిని చూపించింది.

రైస్ ఫోర్టిఫికేషన్ అంటే బియ్యాన్ని చిన్న ముక్కలుగా చేసి ముఖ్యమైన విటమిన్లు మరియు ఖనిజాలతో కలపడం. ఈ బలవర్థకమైన(ఫోర్టిఫీడ్ రైస్) బియ్యం సాధారణ బియ్యంతో కలుపుతారు.‘ఫుడ్ సేఫ్టీ అండ్ స్టాండర్డ్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా’ ప్రకారం, రైస్ ఫోర్టిఫికేషన్ “అధిక  బియ్యం వినియోగిస్తున్న దేశాల్లో సూక్ష్మపోషక లోపాన్ని పరిష్కరించడానికి తక్కువ ఖర్చుతో కూడుకున్న, సంప్రదాయకబద్దమైన వ్యూహం/పద్దతి.

విటమిన్లు మరియు ఖనిజాలను చాలా వరకు మిల్లింగ్ మరియు పాలిష్ ప్రక్రియలో కోల్పోతాయి, కనుక ఫోర్టిఫయింగ్ రైస్ “పంట కోత తరువాతి దశలో విటమిన్లు,ఖనిజాలను జోడించడం ద్వారా బియ్యాన్ని బలపరిచి మరింత పోషకవంతమైనదిగా చేస్తుంది చేస్తుందని మరియు ఇవి ప్లాస్టిక్ బియ్యం కావని FSSAI పేర్కొంది.
వారి ‘మిత్ బస్టర్స్ విభాగం(myth busters section)లో, “బియ్యం కార్బోహైడ్రేట్ పదార్థం మరియు 80% పిండి పదార్ధం కాబట్టి, జిగురు మరియు అంటుకునే లక్షణాలను ఉండడం వలన అన్నం వండినప్పుడు బంతిలా మారడం,ఒకొక్కసారి మాడిపోవడం బియ్యం యొక్క సహజ గుణం.కాబట్టి బియ్యంలో ప్లాస్టిక్ ఉందని లేదా అవి ప్లాస్టిక్ బియ్యమనే వాదనని తోసిపుచ్చారు.

అన్ని ప్రభుత్వ పథకాలలో బలవర్థకమైన బియ్యం పంపిణీకి క్యాబినెట్ ఆమోదం తెలిపిందని, ప్రెస్ ఇన్ఫర్మేషన్ బ్యూరో 2022లో ఒక ప్రకటనను విడుదల చేసింది.

Digiteye India team గతంలో ప్లాస్టిక్ నుండి గోధుమ ఉత్పత్తవుతుందనే దావాను తోసిపుచ్చి, వాస్తవాన్ని నిరూపించింది.

కావున వీడియోలో చేసిన దావా తప్పు.

మరి కొన్నిఇతర Fact checks:

ఈ వైరల్ వీడియో ప్లాస్టిక్ నుండి గోధుమ ఉత్పత్తిని చూపుతుందా? Fact Check

భారతదేశ వ్యాప్తంగా అన్ని బాణసంచా అమ్మకాలు మరియు వాటి వాడకాన్ని సుప్రీంకోర్టు నిషేధించిందా? వాస్తవ పరిశీలన

 

 

భారతదేశ వ్యాప్తంగా అన్ని బాణసంచా అమ్మకాలు మరియు వాటి వాడకాన్ని సుప్రీంకోర్టు నిషేధించిందా? వాస్తవ పరిశీలన

1 Reply

Claim/వాదన: వాదన ఈ విధంగా ఉంది: “గతంలో ఢిల్లీ-ఎన్‌సీఆర్‌(Delhi-NCR)ప్రాంతం కు మాత్రమే పరిమితమైన బాణాసంచా అమ్మకాలు మరియు వాటి వినియోగంపై సుప్రీంకోర్టు నిషేధాన్ని ప్రకటించింది, కాని అది ఇప్పుడు దేశవ్యాప్తంగా వర్తిస్తుంది.

Conclusion/నిర్ధారణ: నిషేధం దేశవ్యాప్తంగా బాణసంచా తయారీలో బేరియం వంటి హానికరమైన రసాయనాల వినియోగానికి మాత్రమే సంబంధించినది, నిషేధం అన్ని బాణసంచాలపై కాదు.

Rating: Misleading —

Fact Check వివరాలు:

వాదన ప్రకారం ఢిల్లీ-ఎన్‌సీఆర్‌(Delhi-NCR)ప్రాంతం మాత్రమే కాకుండా, భారతదేశం అంతటా బాణసంచా అమ్మకాలు మరియు వాటి వాడకాన్ని సుప్రీం కోర్టు నిషేధించిందని, సుప్రీం కోర్టును ఉద్దేశించి తప్పుదారి పట్టించే పోస్ట్ సోషల్ మీడియాలో షేర్ అవుతోంది.

వాదన ఈ విధంగా ఉంది: “గతంలో ఢిల్లీ-ఎన్‌సీఆర్‌(Delhi-NCR)ప్రాంతం కు మాత్రమే పరిమితమైన బాణాసంచా అమ్మకాలు మరియు వాటి వినియోగంపై సుప్రీంకోర్టు నిషేధాన్ని ప్రకటించింది, కాని అది ఇప్పుడు దేశవ్యాప్తంగా వర్తిస్తుంది.దీనిపై శ్రీ విష్ణు శంకర్ జైన్ అభిప్రాయాలను తప్పక వినండి.”

క్రింద ట్వీట్ చూడండి:

FACT CHECK

ఈ వాదనలోని వాస్తవం పరిశీలించే క్రమంలో మొదట సుప్రీంకోర్టు అటువంటి తీర్పు ఏమైనా ఇచ్చిందా అని వెతకగా, గతంలో ఢిల్లీ-ఎన్‌సీఆర్‌(Delhi-NCR)ప్రాంతంకు మాత్రమే పరిమితమైన బాణాసంచా అమ్మకాలు మరియు వాటి వినియోగంపై సుప్రీంకోర్టు నిషేధాన్ని ప్రకటించింది మరియు దానిపై ఎప్పటికప్పుడు వివరణ ఇచ్చిందని కనుగొన్నము. 2018 తీర్పును స్పష్టం చేసే వార్తా నివేదికలను ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ చూడవచ్చు.

బాణసంచాలో బేరియం మరియు నిషేధిత రసాయనాల వాడకంపై నిషేధం దేశవ్యాప్తంగా వర్తిస్తుందని, అన్ని రాష్ట్రాలకు కట్టుబడి ఉంటుందని సుప్రీం కోర్టు ఒక రివ్యూ పిటిషన్‌లో తన ఆదేశాలపై స్పష్టత ఇచ్చింది.రాజస్థాన్‌కు సంబంధించి, న్యాయమూర్తులు A.S బోపన్న మరియు M.M సుందరేష్ 7 నవంబర్ 2023న వివరణ ఇచ్చారు, ఈ ఉత్తర్వులు ఇప్పుడు రాజస్థాన్‌తో సహా భారతదేశంలోని అన్ని రాష్ట్రాలకు వర్తిస్తాయని అపెక్స్ కోర్టు(apex court)పేర్కొంది.

2018 తీర్పు ప్రకారం, “గ్రీన్ క్రాకర్స్” పై సుప్రీంకోర్టు మార్గదర్శకాలు బాణాసంచా పర్యావరణ, గాలి నాణ్యతను ప్రభావితం చేయకూడదని నిర్దేశించింది మరియు తక్కువ కాలుష్య కారకాలను విడుదల చేసే మరియు విపరీతమైన శబ్దాన్ని నివారించే ‘పర్యావరణ అనుకూలమైన’ లేదా “గ్రీన్” బాణసంచా తయారీని “బాణసంచా కర్మాగారాలకు” తప్పనిసరి చేసింది.

దీపావళి బాణసంచాలో నిషేధిత రసాయనాలు ‘బేరియం సాల్ట్’ వంటివి మరియు ఈ రసాయనాలతో కూడిన బాణాసంచా వాడకాన్ని నిషేధించబడ్డాయి మరియు “గ్రీన్ క్రాకర్స్” అనుమతించబడతాయని సుప్రీం కోర్ట్ 2021 నాటి తీర్పులో పేర్కొంది.

అందువల్ల, నిషేధం దేశవ్యాప్తంగా బాణసంచా తయారీలో బేరియం వంటి హానికరమైన రసాయనాల వినియోగానికి సంబంధించినది మరియు పోస్ట్‌లో పేర్కొన్నట్లు దేశవ్యాప్తంగా అన్ని బాణసంచాలపై నిషేధం కాదు. వాస్తవానికి, తయారీదారులు సుప్రీం కోర్టు నిర్దేశించిన మార్గదర్శకాల ప్రకారం గ్రీన్ పటాకులు/బాణసంచా ఉత్పత్తి చేస్తున్నచో అవి అనుమతించబడతాయి. అందువల్ల, దావా తప్పుదారి పట్టించే విధంగా ఉంది.

మరి కొన్ని fact Checks:

10 లో 9 పట్టణ ప్రైవేటు పాఠశాల పిల్లలు ఇంగ్లీష్ చదవలేరట! ఎంతవరకు నిజం?

శానిటైజర్ వాడటం వలన చేతులు కాలి గాయలవుతాయ? Fact check

వాట్సాప్‌లో షేర్ అవుతున్న చిత్రం టిప్పు సుల్తాన్ యొక్క చిత్రం అని వైరల్ అవుతోంది; Fact Check

Leave a reply

ఇటీవల, టిప్పు సుల్తాన్ యొక్క చిత్రం వాట్సాప్‌లో వైరల్‌గా మారింది, నలుపు మరియు తెలుపు ఫోటో 18 వ శతాబ్దపు కర్ణాటక పాలకుడు నిజమైన టిప్పు సుల్తాన్‌ను యొక్క చిత్రం అని ఒక వాదన. ఈ చిత్రాన్ని రంగుల చిత్రంతో పోలుస్తూ, ఇన్నాళ్లుగా భారత పాఠశాల పాఠ్య పుస్తకాలలో కాంగ్రెస్ ముద్రిస్తూ వస్తున్నది ఈ రంగుల చిత్రం.

క్యాప్షన్ ఈ విధంగా ఉంది: “ప్రచార ఐసా ఫైలావో కి పంక్చర్ వాలే షకల్ వాలా లూటేరా భీ సుల్తాన్ దిఖే”,
(తెలుగు అనువాదం:ముఖం కూడా సరిగాలేని దొంగని, సుల్తాన్ అనిపించే విధంగా ప్రచారం చేయండి)

వాస్తవ పరిశీలన కోసం Digiteye Indiaకి పంపిన WhatsApp చిత్రాన్ని క్రింద చూడండి.

టిప్పు సుల్తాన్, 18వ శతాబ్దంలో మైసూర్ రాజ్యానికి (ప్రస్తుత కర్ణాటకలో భాగం) పూర్వపు పాలకుడు. అతను మైసూర్ టైగర్ అని కూడా పిలువబడ్డాడు.అయితే,కొంత కాలం క్రితం,సాంప్రదాయవాద సమూహాల(conservative groups) వాదనల ప్రకారం,అతను చాలా మంది హిందువులను వధించిన క్రూరమైన, హిందూ వ్యతిరేక నాయకుడని అతని పేరు వివాదాస్పదంగా మారింది.మరో వైపు చాలా మంది అతను ఒక దేశభక్తుడు అని నమ్ముతారు.

Fact Check

ఈ చిత్రం 2018 నుండి చెలామణిలో ఉందని Digiteye India తేలుకొంది. దీనిని భారత ప్రభుత్వ అధికారిక తపాలా స్టాంప్ మరియు ఇతర పాఠ్యపుస్తకాల నుండి టిప్పు సుల్తాన్ యొక్క సుపరిచితం చిత్రంతో ఇండోర్‌కు చెందిన బిజెపి నాయకుడు రమేష్ మెండోలా మొదట ట్వీట్ చేశారు.

Google రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌లో వెతకగా ఈ చిత్రం(నలుపు మరియు తెలుపులో ఉన్న ఫోటో) పిక్సెల్స్‌లోని ఆర్కైవ్‌లలో అందుబాటులో ఉందని మరియు ఇది 18వ శతాబ్దపు వ్యాపారి హమద్ బిన్ ముహమ్మద్ అల్-ముర్జాబి అనే వ్యక్తి చిత్రమని వెల్లడైంది.అతనిని టిప్పు టిప్ అనే మారుపేరుతో పిలుస్తారు. ఆక్స్‌ఫర్డ్ రీసెర్చ్ ఎన్‌సైక్లోపీడియాస్(Oxford Research Encyclopaedias) ప్రకారం, అతను జాంజిబార్‌లో ఏనుగు దంతాలు మరియు బానిస వ్యాపారి, 19వ శతాబ్దంలో, టాంగన్యికా సరస్సుకి పశ్చిమాన “అరబ్ జోన్”లో ఎంతో పలుకుబడి మరియు బలమైన వ్యాపార సామ్రాజ్యాన్ని నిర్మించాడు.

మరియు టిప్పు టిప్ ఉబ్బిన ముక్కు వలన అతనికి ఆ పేరు తెచ్చి పెట్టింది. కావున, సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అయిన చిత్రం టిప్పు సుల్తాన్ చిత్రం కాదు, 18 వ శతాబ్దంలో తూర్పు మధ్య భాగంకు చెందిన బానిస వ్యాపారి టిప్పు టిప్ యొక్క చిత్రం.

వాదన/Claim: “టిప్పు సుల్తాన్ యొక్క నిజమైన ఫోటో” మరియు భారతీయ పాఠశాల పాఠ్య పుస్తకాలలో కాంగ్రెస్‌ ముద్రిస్తూవస్తున్న చిత్రంతో పోలిక అనేది ఒక వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: నలుపు మరియు తెలుపు చిత్రం టిప్పు సుల్తాన్ యొక్క చిత్రం కాదు, 18వ శతాబ్దంలో మధ్యప్రాచ్యాని(Middle East)కి చెందిన బానిస వ్యాపారి టిప్పు టిప్ యొక్క చిత్రం.

Rating: Totally False —

మరి కొన్ని Fact checks:

క్లెయిమ్ చేసినట్లుగా అంబేద్కర్ పోస్టర్‌ను అమెరికా రైలు పైన ప్రదర్శించలేదు; Fact Check

బెంగళూరు టెర్మినల్ 2 చిత్రాలు అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని కొత్త విమానాశ్రయానికి సంబంధించినవిగా పేర్కొనబడ్డాయి; Fact Check

 

 

హమాస్ ఇజ్రాయెల్ ట్యాంకులను స్వాధీనం చేసుకుని వాటిపై పాలస్తీనా జెండాలను ఎగురవేయడం వీడియోలో కనిపిస్తుంది; Fact Check

2 Replies

ఇజ్రాయెల్ మరియు హమాస్ మధ్య కొనసాగుతున్న సంఘర్షణలో రెండు వైపులా వేలాది మందిని చనిపోయారు. ఈ వార్త మరణాల సంఖ్యపై అనేక వాదనలకు పుష్కలమైన అవకాశాలను ఇచ్చింది.ఈ వాదనల మధ్య, హమాస్ తమ ట్యాంకులతో ఇజ్రాయెల్ వైపు కదులుతూ యుద్ధంలో ముందుకెళుతున్నట్లు ఒక వీడియో ట్విట్టర్‌లో వైరల్ అవుతోంది.

ఈ వాదన/క్లెయిమ్‌లతో కూడిన వీడియో క్లిప్‌లో పాలస్తీనా జెండాతో కూడిన ట్యాంకులు సైనిక కార్యకలాపాలను నిర్వహిస్తున్నాయని మరియు హమాస్ అనేక ఇజ్రాయెల్ ట్యాంకులను ధ్వంసం చేసి వాటిపై పాలస్తీనా జెండాలను ఎగురవేసినట్లు కనిపిస్తుంది.

క్యాప్షన్ ఈ విధంగా ఉంది:”हम गाजा को तुम्हारे लिए जन्नुम बना देगा । हमास ने कई इजरायली टैंकों को नष्ट कर दिया, सैनिकों को पकड़ लिया… मुजाहिद्दीन ने दुश्मन के टैंको पर फलस्तीनि के झंडे लहरा दिए।। शुक्र अलहमदुलिलाह”.[తెలుగు అనువాదం:మేము మీ కోసం గాజాను నరకంగా తయారు చేస్తాము.హమాస్ అనేక ఇజ్రాయెలీ ట్యాంకులను ధ్వంసం చేసింది మరియు సైనికులను బంధీ చేసుకున్నారు… శత్రువు ట్యాంకులపై పాలస్తీనా జెండాలు ఎగురవేశారు.]

ఇలాంటి వాదన/దావాతో పోస్ట్ ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ షేర్ చేయబడింది.

FACT CHECK

Digiteye India వాదన/క్లెయిమ్‌ యొక్క వాస్తవం పరిశీలించినప్పుడు, అది పూర్తిగా తప్పు అని తేలింది. మేము వీడియో నుండి కీలక ఫ్రేమ్‌లను తీసి,Google రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌లో చిత్రాల కోసం అన్వేషించగా, అది డిసెంబర్ 30, 2020న ప్రచురించిన మిడిల్ ఈస్ట్ మానిటర్‌లో వార్తా నివేదికకు దారితీశాయి.ముఖ్య శీర్షిక ఇలా ఉంది: “పాలస్తీనా వర్గాలు గాజాలో సంయుక్త సైనిక కార్యకలాపాలను నిర్వహిస్తున్నాయి.” ఇది 29 డిసెంబర్ 2020న దక్షిణ గాజా స్ట్రిప్‌లోని రఫాలో హమాస్, ఇస్లామిక్ జిహాద్ మరియు ఇతర PLO సభ్యులతో సహా పాలస్తీనా వర్గాల మిలటరీ విభాగాల మధ్య నిర్వహించిన మాక్ డ్రిల్ అని నివేదిక స్పష్టంగా వివరించింది.

మరింత అన్వేషించగా, డిసెంబర్ 30, 2020 తేదీన Facebookలో ఈ లింక్‌ని గమనించాము.

 

ఈ వార్తను డిసెంబర్ 30, 2020న అల్జజీరా కవర్ చేసింది: “2008లో గాజా స్ట్రిప్‌పై ఇజ్రాయెల్ యుద్ధ వార్షికోత్సవం రోజున పాలస్తీనా వర్గాలు ఉమ్మడి సైనిక విన్యాసాలను నిర్వహించాయి. గాజా స్ట్రిప్ అంతటా అనేక రక్షణ దృశ్యాలు విన్యాసాలలో కనిపించాయి”.

కావున, వాదన/దావా తప్పు.వీడియో డిసెంబర్ 2020కి చెందినది మరియు హమాస్ మరియు ఇజ్రాయెల్ మధ్య ప్రస్తుత వివాదానికి సంబంధించినది కాదు.

వాదనClaim:హమాస్ ఇజ్రాయెల్ వైపు ముందుకు సాగుతోంది మరియు స్వాధీనం చేసుకున్న ఇజ్రాయెల్ ట్యాంకులపై పాలస్తీనా జెండాలను ఎగురవేసింది.

నిర్ధారణ/Conclusion:వీడియోక్లిప్ డిసెంబర్ 29, 2020న జరిగిన హమాస్‌తో సహా పాలస్తీనా గ్రూపుల సంయుక్త ‘సైనిక డ్రిల్ల్’ కు చెందినది.
Rating: Misrepresentation — 

మరి కొన్ని fact checks:

ఇజ్రాయెల్ గాజాలో సూపర్-ఫాస్ట్ బ్రాడ్‌బ్యాండ్ నెట్‌వర్క్ 10G పరీక్షలు నిర్వహిస్తోంది? Fact Check

భారతదేశం గౌరవార్థం దుబాయ్‌లోని ‘అల్ మిన్‌హాద్’ అనే జిల్లా పేరును ‘హింద్’ గా మార్చారా? Fact Check

 

భారతదేశం గౌరవార్థం దుబాయ్‌లోని ‘అల్ మిన్‌హాద్’ అనే జిల్లా పేరును ‘హింద్’ గా మార్చారా? Fact Check:

2 Replies

దుబాయ్ అధినేత షేక్ మొహమ్మద్ బిన్ రషీద్ అల్ మక్తూమ్(Sheikh Mohammed bin Rashid Al Maktoum) జనవరి 29న దుబాయ్ లోని ఒక జిల్లాకు “హింద్ సిటీ”గా పేరు మార్చుతున్నట్లు ప్రకటించినప్పుడు,భారతదేశం మరియు హిందువులను గౌరవించాలనే ఉద్దేశంతోనే పేరు మార్చారని సోషల్ మీడియా సందడి చేసింది.వాదనను క్రింద చూడవచ్చును.

“దుబాయ్ అధినేత మరియు యుఎఇ ప్రధానమంత్రి షేక్ మొహమ్మద్ బిన్ రషీద్ అల్ మక్తూమ్ ఎమిరేట్‌లోని ఒక జిల్లా పేరు మార్చాలని ఆదేశించారు.అల్ మిన్‌హాద్ మరియు దాని చుట్టుపక్కల 84 చదరపు కిలోమీటర్ల ప్రాంతాలు ఇప్పుడు భారతదేశం మరియు హిందువులు మానవాళికి అందించిన సహకారాన్ని గౌరవించేందుకు “హింద్ సిటీ”గా పిలువబడతాయి.

ఇలాంటి వాదనలతో సోషల్ మీడియాలో ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ విస్తృతంగా షేర్ చేయబడింది.

FACT CHECK

దుబాయ్ నుండి వచ్చిన వార్తల ప్రకారం,షేక్ తన భార్య షేఖా హింద్ బింట్ మక్తూమ్(Sheikha Hind bint Maktoum) గౌరవార్థం జిల్లా పేరును మార్చినట్లు దుబాయ్ ‘ప్రభుత్వ మీడియా కార్యాలయం’ పేర్కొంది. వాదన/దావా ప్రకారం భారతదేశం వలన కాదు. క్రింది విధంగా ప్రకటించారు:

 

“ప్రధాన మంత్రి మరియు దుబాయ్ అధినేత హిస్ హైనెస్ షేక్ మొహమ్మద్ బిన్ రషీద్ అల్ మక్తూమ్, అతని భార్య షేఖా హింద్ బింట్ మక్తూమ్(Sheikha Hind bint Maktoum) గౌరవార్థం అల్ మిన్‌హాద్ ప్రాంతాన్ని ‘హింద్ సిటీ’గా మార్చారు” అని షేక్ మీడియా కార్యాలయం వార్తా సంస్థలకు తెలిపింది.’హింద్’ అనేది అరబిక్ పేరు,మరియు ఈ ప్రాంతం యొక్క పురాతన నాగరికతలో దాని మూలాలను కలిగి ఉంది,” అని వివరణను ఇచ్చింది.

భారతదేశం గురించి ఎటువంటి ప్రస్తావన లేకుండా నిజమైన ప్రకటన క్రింది విధంగా ఉంది:

కావున, అల్ మిన్‌హాద్ జిల్లా పేరును ‘హింద్ సిటీ’గా మార్చడంలో భారతదేశ ప్రస్తావన కానీ సంబంధం కానీ లేదు. ఈ దావా/వాదన తప్పుదారి పట్టించే విధంగా ఉంది.

Claim: భారతదేశం గౌరవార్థం దుబాయ్‌లోని ‘అల్ మిన్‌హాద్ ‘అనే జిల్లా పేరును ‘హింద్’ గా మార్చారు.
Conclusion: భారతదేశ గౌరవార్థం కాకుండా షేక్ భార్య షేఖా హింద్ బింట్ మక్తూమ్(Sheikha Hind bint Maktoum) గౌరవార్థం అల్ మిన్‌హాద్ ప్రాంతాన్ని ‘హింద్ సిటీ’గా మార్చబడింది”.
Rating: Misleading —

మరి కొన్ని Fact checks:

ఈ వైరల్ వీడియో ప్లాస్టిక్ నుండి గోధుమ ఉత్పత్తిని చూపుతుందా? Fact Check

Fact Check: సుడాన్‌లో డ్రోన్ దాడికి సంబంధించిన పాత వీడియో ప్రస్తుతం గాజాపై జరుగుతున్న దాడులలో ఒకటని క్లెయిమ్

Fact Check: డిసెంబర్ 28న మైక్రోసాఫ్ట్ ‘ జాపనీస్ కంపెనీ సోనీ మరియు సోనీ ప్లేస్టేషన్’ను కొనుగోలు చేసినట్టు ఒక వాదన

Leave a reply

హిస్పానిక్స్‌కు(Hispanics) చెందిన స్పానిష్ వెబ్‌సైట్ డిసెంబర్ 28, 2020న గ్లోబల్ టెక్ దిగ్గజం మైక్రోసాఫ్ట్ జపనీస్ కంపెనీ సోనీని, దాని అనుబంధ వ్యాపారాలు మరియు ప్లేస్టేషన్‌తో సహా $130 బిలియన్లకు కొనుగోలు చేసిందని పేర్కొంటూ బ్రేకింగ్ న్యూస్‌ను విడుదల చేసింది.

వెబ్‌సైట్లో ముఖ్యంశం ఇలా ఉంది: “ప్లేస్టేషన్‌తో సహా సోనీ యొక్క అన్ని విభాగాలను మైక్రోసాఫ్ట్ కొనుగోలు చేసింది.ఒప్పందం యొక్క వివరాలను వెల్లడించింది.టెక్ దిగ్గజం మరియు Xbox యజమానైనా మైక్రోసాఫ్ట్ కు ప్రత్యర్థియైన సోనీ యొక్క ప్లేస్టేషన్‌ను సొంతం చేసుకోవడం ఎలా సహాయపడుతుందో వివరించింది.

 

ఈ కథనాన్ని ‘మైక్రోసాఫ్టర్స్‘ అనే వెబ్‌సైట్ షేర్ చేసి,చాలా మందిని ఆశ్చర్యానికి గురి చేసింది మరియు చాలా మంది వ్యక్తులు ఈ వార్తలను విశ్వసించి, రీట్వీట్ చేయడం లేదా కొనుగోలుపై అంచనా వేయడంతో సోషల్ మీడియాలో వైరల్‌గా మారింది.సోనీ లేదా మైక్రోసాఫ్ట్ నుండి ఇప్పటి వరకు ఎటువంటి స్పందన/జవాబు లేదా అధికారిక ప్రకటన లేదు. ఇది డిసెంబర్ 28, 2020న రోజంతా ట్విట్టర్‌లో వైరల్ అయింది.

FACT CHECK

అయినప్పటికీ, Google సహాయంతో ఆంగ్లంలోకి అనువదించబడినప్పుడు స్పానిష్‌లో చక్కటి అక్షరాల ముద్రణతో,దిగువ చిత్రంలో చూపిన విధంగా “ఏప్రిల్ ఫూల్స్ డే’ అని వ్రాసి ఉంది.

ఏప్రిల్ ఫూల్స్ డే ప్రతి సంవత్సరం ఏప్రిల్ 1న వచ్చినప్పటికీ, సోనీ మీద కధనం డిసెంబర్ 28న కనిపించింది.గూగుల్‌లో మరింత పరిశీలించగా, అనేక హిస్పానిక్ సంస్కృతులలో ఈ రోజును “పవిత్ర అమాయకుల దినోత్సవం”(Day of the Holy Innocents)గా విస్తృతంగా పాటిస్తారు, ఇది ప్రపంచ ఏప్రిల్ ఫూల్స్ డేకి సమానం.

ఇది నిజమైన వార్త అయితే, రెండు ప్రపంచ దిగ్గజాలు కలిసిపోతున్నట్లు గ్లోబల్ మీడియా విస్తృతంగా నివేదించి ఉండేది.హిస్పానిక్ సంస్కృతిలో చిలిపి పనుల (pranks) కోసం ఒక రోజు కేటాయిస్తారని,అందులో భాగంగానే ఈ కధనాన్ని ప్రచురించారని గ్రహించిన చాలా మంది కధనాన్ని మరియు ట్వీట్‌ను శీఘ్రంగా తొలగించారు.

వాదన/Claim:మైక్రోసాఫ్ట్ సోనీని $130 బిలియన్లకు కొనుగోలు చేసింది.

నిర్ధారణ/Conclusion:స్పానిష్ ఏప్రిల్ ఫూల్స్ డే సందర్భంగా సోనీని మైక్రోసాఫ్ట్ 130 బిలియన్ డాలర్లకు కొనుగోలు చేసిందన్న నకిలీ వార్త(prank) సోషల్ మీడియాలో ప్రచారంలో జరిగింది.

Our rating   —Totally False.

[మరి కొన్ని fact checks: ట్రక్కు వంతెనని దాటుతూ రాకెట్‌ను తీసుకువెళుతున్నట్లు ఒక వాదన వైరల్ అయింది Fact Check

ఈ వైరల్ వీడియో ప్లాస్టిక్ నుండి గోధుమ ఉత్పత్తిని చూపుతుందా? Fact Check]

 

ఫిలిప్పీన్స్‌లో ధ్వంసం చేయబడిన చర్చి యొక్క పాత వీడియో గాజా నగరంలో జరిగిన కొత్త సంఘటనగా చూపించబడింది; Fact Check

1 Reply

ఇజ్రాయెల్ మరియు హమాస్ మధ్య వివాదం వార్తల్లో ముఖ్యంశాలుగా రావడంతో,అనేక వీడియోలు మరియు తప్పుడు వాదనలు సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అవుతున్నాయి మరియు పాలస్తీనియన్లు ఇప్పుడు చర్చిలపై దాడి చేస్తున్నారనే కథనం ఇక్కడ ఉంది.500 మందికి పైగా మరణించిన గాజా నగరంలోని బాప్టిస్ట్ హాస్పిటల్‌పై బాంబు దాడి జరిగిన తరువాత ఇది జరిగింది.

ఆయుధాలు ధరించిన వ్యక్తులు చర్చిని ధ్వంసం చేస్తున్న వీడియో,గాజా నగరంలోని బాప్టిస్ట్ చర్చిని హమాస్ సమూహం ధ్వంసం చేసినట్లు చూపుతుంది అనేది ఒక వాదన.చర్చిపై దాడి అనే సంఘటనపై అనేక మతపరమైన ఉద్రిక్తతలను ప్రేరేపించే వాదనలు, కౌంటర్‌క్లెయిమ్‌లు అతి వేగంగా వైరల్‌గా మారాయి.

వాదన/దావా ఈ విధంగా ఉంది:  “#హమాస్ టెర్రరిస్టులు #గాజా నగరంలోని బాప్టిస్ట్ చర్చ్‌ను ధ్వంసం చేసి, జీసస్ విగ్రహాన్ని తన్నుతున్నారు, ఇది వారి భూమిని తిరిగి పొందేందుకు వారి పోరాటమా లేదా ఈ ప్రపంచంలోని ప్రతి ఇతర మతానికి వ్యతిరేకంగా జిహాదా? అని మిమ్మల్ని మీరే ప్రశ్నించుకోండి.”

FACT CHECK

ముందుగా, మేము In-Vid టూల్‌ని ఉపయోగించి వీడియో యొక్క కీలక ఫ్రేమ్‌లను తీసుకుని Google రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌లో మూలం(ఆధారము)కోసం వెతకగా,Youtubeలో 6 ఏళ్ల ఒరిజినల్ వీడియోని (అసలు వీడియో)కనుగొన్నాము.

2017లో ఫిలిప్పీన్స్‌లో ఇస్లామిక్ స్టేట్ ఉగ్రవాదులు చర్చి భవనానికి నిప్పంటించిన ఘటనకు సంబంధించిన అసలైన వీడియో అప్‌లోడ్ చేయబడింది. ఇది స్థానిక మీడియాలో ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ విస్తృతంగా నివేదించబడింది.

కాబట్టి, వాదన/దావా పూర్తిగా తప్పు.

వాదన/Claim: “హమాస్ ఉగ్రవాదులు గాజా నగరంలోని బాప్టిస్ట్ చర్చిని ధ్వంసం చేయడం మరియు యేసు విగ్రహాన్ని తన్నడం” చూపిస్తున్న వీడియో క్లిప్.

నిర్ధారణ/Conclusion:వాదన పూర్తిగా తప్పు.ఫిలిప్పీన్స్‌కు చెందిన 2017 పాత వీడియో ఇప్పుడు నగరంలో జరిగిన కొత్త సంఘటనగా చూపించబడింది.

Rating: Totally False —

[మరి కొన్ని Fact Checks: ఇజ్రాయెల్-పాలస్తీనా వివాదం కొనసాగుతున్న నేపథ్యంలో ఇజ్రాయెల్ ప్రధాని బెంజమిన్ నెతన్యాహు తన కుమారుడిని సైన్యంలోకి పంపారా? Fact Check

విండ్ టర్బైన్ల కారణంగా మిలియన్ల కొద్ది పక్షులు చనిపోతున్నాయా; ఏది నిజం [FACT CHECK]]

 

Fact Check: సుడాన్‌లో డ్రోన్ దాడికి సంబంధించిన పాత వీడియో ప్రస్తుతం గాజాపై జరుగుతున్న దాడులలో ఒకటని క్లెయిమ్

2 Replies

గాజాలో వైమానిక దాడికి సంబంధించిన ఒక వీడియో సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అవుతోంది.గాజా మరియు పాలస్తీనా పిల్లలు వాటర్ ట్యాంక్ దగ్గర మిగూడినప్పుడు ఇజ్రాయెల్ వారిపై బాంబులు వేసిందని వీడియో పేర్కొంది.వీడియోతో వైరల్ అవుతున్న వాదన/దావా ఇలా ఉంది:

भूख और प्यास से तड़प रहे पेलेस्टाइन, गाज़ा के बच्चे जब पानी पीने के लिए पानी की टंकी के पास पहुंचे तो, जालिम कातिल इजरायल आतंकवादी यो ने ऊपर से बम गिरा दिया और कइयों की जान चली गई कई जल गए!

क्या लाचारी है जो दुनिया यह सब देख रही है और देखकर आंख बंद कर लेती है??

(పై హిందీ అనువాదం:గాజా మరియు పాలస్తీనా పిల్లలు, ఆకలి మరియు దాహంతో బాధపడుతున్నప్పుడు, నీరు త్రాగడానికి వాటర్ ట్యాంక్ దగ్గరకు చేరుకున్నప్పుడు, ఇజ్రాయెల్ పై నుండి బాంబును విసిరింది. ఆ బాంబు దాడిలో చాలా మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు, చాలా మంది కాలిపోయారు! ప్రపంచం ఇదంతా చూస్తూ కళ్లు మూసుకుంటుంది,ఏంటి నిస్సహాయత??)

వీడియో X (గతంలో Twitter)లో కూడా వైరల్ అవుతోంది మరియు ఇలాంటి వాదనలతో ఇక్కడ, ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ షేర్ చేయబడింది

వాట్సాప్‌లో వైరల్ అయిన ఈ వీడియోను పరిశీలన చేయమని Digiteye India బృందానికి అభ్యర్థన వచ్చింది.

FACT CHECK

Digiteye India బృందంవారు వీడియోను అనేక కీఫ్రేమ్‌లుగా విభజించింది.ఈ కీఫ్రేమ్‌లతో Googleలో రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్ను అమలు చేయగా, అది టర్కిష్ వార్తల వెబ్‌సైట్, Haber 7కి దారితీసింది. అదే వీడియోతో కూడిన వీడియో నివేదిక అక్టోబర్ 13, 2023న పోస్ట్ చేయబడింది.నివేదిక యొక్క ముఖ్యాంశం, “సూడాన్‌లో డ్రోన్ దాడి విధ్వంసకు/విపత్తుకు కారణమైంది!” వీడియోకు టర్కిష్ భాషలో వివరణ కూడా ఉంది. దాని అనువాదం, “RSF దళాలపై సూడాన్ సైన్యం యొక్క సాయుధ డ్రోన్ దాడిలో ఇంధనం మండడంతో ఆ ప్రాంతంలోని ప్రజలు మంటల్లో చిక్కుకున్నారు! ఆ దృశ్యాలు ఇలా కెమెరాలో బంధించబడ్డాయి.”

మేము ఈ క్లూని ఉపయోగించి,ఈ వైరల్ వీడియో యొక్క మూలం గురించి మరింత తెలుసుకోవడానికి Googleలో కీవర్డ్ సెర్చ్ను నిర్వహించగా,అల్ జజీరా వారి ఫేస్‌బుక్ పేజీలో పోస్ట్ చేసిన వీడియోకు దారి తీసింది. వారి నివేదికలో, వారు అరబిక్‌లో ఒక వివరణను జోడించారు, “సుడానీస్ సైన్యం ఖార్టూమ్‌లోని ర్యాపిడ్ సపోర్ట్ ఫోర్స్‌కు చెందిన ఇంధన ట్యాంకర్‌పై బాంబు దాడి చేసింది, #Video #Al Jazeera_Sudan.” వీడియో అక్టోబర్ 12, 2023న పోస్ట్ చేయబడింది.

సోషల్ మీడియా ‘X’లో మరింత పరిశీలన చేసినప్పుడు, అక్టోబర్ 12, 2023న అదే వీడియోను పోస్ట్ చేసిన ‘సుడాన్ న్యూస్’ యొక్క ఈ క్రింద  ట్వీట్‌ని మేము గమనించాము.”తమ మోటార్‌సైకిళ్లకు ఇంధనం నింపడానికి గుమిగూడిన రాపిడ్ సపోర్ట్ సైనికుల సమూహాన్ని లక్ష్యంగా చేసుకున్న ఆర్మీ మార్చ్, అని వారు ట్వీట్ చేశారు”.”

కాబట్టి,వైరల్ వీడియో, ఖార్టూమ్ (సూడాన్)లో జరిగిన సంఘటన చూపిస్తుంది, గాజాలోనిది కాదు.

వాదన/CLAIM:గాజా మరియు పాలస్తీనా పిల్లలు వాటర్ ట్యాంక్ ముందు గుమికూడుతుండగా వారిపై ఇజ్రాయెల్ చేసిన వైమానిక దాడిని వైరల్ వీడియోలో కనపడుతుంది.

నిర్ధారణ/CONCLUSION:వీడియో గాజా లేదా పాలస్తీనాకు చెందినది కాదు.సుడాన్‌లోని ఖార్టూమ్‌లో పారామిలిటరీ దళం, ర్యాపిడ్ సపోర్ట్ ఫోర్సెస్ (RSF)కి చెందిన ఇంధన ట్యాంకర్‌పై సూడాన్ సైన్యం బాంబు దాడి చేసినప్పటి వీడియో.అక్టోబర్ ప్రారంభంలో సూడాన్‌లో ఆర్మీ, ఆర్‌ఎస్‌ఎఫ్ మధ్య ఘర్షణలు జరుగుతున్నప్పటి వీడియో ఇది.

RATING: Misrepresentation —

[మరి కొన్ని fact checks: హమాస్ ఇజ్రాయెల్‌లోకి పారాగ్లైడ్ చేసి ఆడుకునే కోర్టులోకి ప్రవేశించిందని వైరల్ వీడియో ఆరోపించింది; Fact Check

ట్రక్కు వంతెనని దాటుతూ రాకెట్‌ను తీసుకువెళుతున్నట్లు ఒక వాదన వైరల్ అయింది Fact Check]

 

 

 

ఇజ్రాయెల్ గాజాలో సూపర్-ఫాస్ట్ బ్రాడ్‌బ్యాండ్ నెట్‌వర్క్ 10G పరీక్షలు నిర్వహిస్తోంది? Fact Check

1 Reply

ఇజ్రాయెల్ గాజాలో  10G పరీక్ష/పరిశోధనలను ప్రారంభించిందని ఒక సోషల్ మీడియా పోస్ట్ విస్తృతంగా షేర్ చేయబడుతోంది. హిందీలో పెట్టిన వాదన ఇలా ఉంది:

పై హిందీ పోస్ట్ యొక్క అనువాదం:

ఇజ్రాయెల్ గాజాలో 10G పరీక్షను ప్రారంభించింది, హ్యాక్ చేయబడిన సిమ్‌లతో కూడిన చాలా మొబైలకు నెట్వర్క్ అందుబాటులో లేదు.
#Stand_with_Israel.”
ఈ వాదన ఇక్కడ, ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ కూడా షేర్ చేయబడింది.

FACT CHECK

10G కోసం వెతకగా Google లేదా ఇతర సెర్చ్ ఇంజిన్స్లలో ఎటువంటి ఫలితాన్ని ఇవ్వలేదు,కాగా ప్రస్తుతం ఇజ్రాయెల్‌తో సహా అనేక దేశాలలో 6G పరిశోధనలు మాత్రమే చేపట్టారు. వాస్తవానికి, ఇజ్రాయెల్ సెప్టెంబర్ 29, 2020న 5Gని ప్రవేశపెట్టింది మరియు దేశం తన జాతీయ విధానంలో భాగంగా 6Gపై పరిశోధనను చేపట్టింది.

యునైటెడ్ స్టేట్స్ మరియు చైనా ఇప్పటికే ‘సిక్స్త్ జనరేషన్ కమ్యూనికేషన్ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ల (6G)’ అభివృద్ధిపై పని చేయడం ప్రారంభించాయి.ఫిన్లాండ్, దక్షిణ కొరియా మరియు జపాన్ వంటి ఇతర దేశాలు కూడా 6G అప్లికేషన్‌ల ప్రాథమిక పరిశోధన మరియు అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడం ప్రారంభించాయి.

10G డెలివరీ చేయగల సూపర్-ఫాస్ట్ బ్రాడ్‌బ్యాండ్ నెట్‌వర్క్‌లను రూపొందించడానికి గ్లోబల్ కేబుల్ పరిశ్రమ జనవరి, 2019లో 10G గురించి విజన్ పేపర్‌ను విడుదల చేసింది.(లేదా సెకనుకు 10 గిగాబిట్‌లు).అయితే ప్రస్తుతం ప్రపంచవ్యాప్తంగా 6G ఇంటర్నెట్ వేగంపై పరిశోధనలు జరుగుతున్నందున ఈ పరిశోధన ఇప్పటికీ ఒక విజన్ స్టేటస్‌లో (vision status )ఉంది.

6Gకే ఇంకా పని చేసే సాంకేతికత లేనప్పుడు , 10Gని పరీక్షించాలనే వాదన ఎప్పటికి తలెత్తదు మరియు అతితక్కువ అవకాశంగానే మిగిలిపోతుంది.

వాదన/Claim:ఇజ్రాయెల్ గాజాలో 10G టెక్నాలజీని పరీక్షించడం ప్రారంభించింది.
నిర్ధారణ/Conclusion: పరిశోధన కోసం ’10G సాంకేతికత’ ఏదీ చేపట్టబడలేదు మరియు గ్లోబల్ కేబుల్ పరిశ్రమ ద్వారా ఇప్పటికీ ఇది విజన్ స్టేజ్‌లో ఉంది, ఇజ్రాయెల్ గాజాలో 10Gని పరీక్షిస్తున్న సంగతి పక్కన పెడితే, ప్రస్తుతం అనేక దేశాలు ఇంకా 6Gపై పరిశోధనలు చేస్తున్నాయి.

Rating: Totally False —

[మరి కొన్ని Fact checks:ఎత్తైన రైల్వే వంతెనపై వెలుతున్న రైలు వీడియో భారతదేశంలోనిది కాదు, చైనా దేశంలోని వీడియో: Fact Check ;

MMR టీకాలు ఆటిజంకు కారణమవుతాయని వైరల్ సోషల్ మీడియా పోస్ట్‌లు పేర్కొంటున్నాయి; Fact Check]

ట్రక్కు వంతెనని దాటుతూ రాకెట్‌ను తీసుకువెళుతున్నట్లు ఒక వాదన వైరల్ అయింది Fact Check

2 Replies

ఓ ట్రక్కు రాకెట్‌ను మోసుకెళుతూ వంతెన దాటుతున్న వీడియో సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అవుతోంది.ఈ ఫుటేజీ చంద్రయాన్-3 విజయవంతం వెనుక చేసిన కృషిని చూపుతుందని వీడియో పేర్కొంది.సోషల్ మీడియాలో, వాట్సాప్‌లో వైరల్‌గా మారింది.

వాదన/దావాకు జోడించబడిన సందేశం ఇలా ఉంది,

“अंतरिक्ष के प्रोजेक्ट सफल बनाने मे वैज्ञानिकों के अलावा बहुत लोगो का योगदान होता है। छोटी सी भूल से ही हजारों करोड़ों रुपए स्वाहा हो सकते हैं। आप इस ट्रक ड्राइवर की मनोदशा का अंदाजा लगाएं। जब वह यह कर रहा होगा, सांसें रोक देने वाला वीडियो।”

[అనువాదం: శాస్త్రవేత్తలే కాకుండా, అంతరిక్ష ప్రాజెక్టులు విజయవంతం కావడానికి చాలా మంది సహకరిస్తారు. ఎవరైనా చిన్న పొరపాటు చేస్తే వేల కోట్ల రూపాయల నష్టం వాటిల్లుతుంది.ఈ ట్రక్ డ్రైవర్ మానసిక స్థితిని మీరు ఊహించవచ్చు.ఈ వీడియో చుస్తే మీ ఊపిరి బిగుసుకుపోతుంది.]

వీడియో ఇక్కడ, ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ కూడా ఇలాంటి వాదనలతో ట్విట్టర్లో షేర్ చేయబడింది.

వైరల్ అయిన ఈ వీడియో యొక్క వాస్తవాన్ని తనిఖీ చేయమని Digiteye Indiaకు అభ్యర్థన వచ్చింది..

FACT CHECK

వీడియోను అనేక కీఫ్రేమ్‌లుగా విభజించడానికి Digiteye India బృందం వారు inVid -(ఒక వీడియో ధృవీకరణ సాధనం) ఉపయోగించారు.మేము ఈ కీఫ్రేమ్‌లను ఉపయోగించి, Googleలో రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్ను అమలు చేయగా,YouTubeలో కూడా ఇదే దావాతో పలువురు వ్యక్తులు ఈ వీడియోను షేర్ చేసినట్లు మేము కనుగొన్నాము.

వీడియో ప్రామాణికమైనదా కాదా అని తెలుసుకోవడానికి క్షుణ్ణంగా పరిశీలించగా ఏప్రిల్ 2, 2023న ఒక వినియోగదారుడు షేర్ చేసిన ఈ వీడియో Facebookలో మాకు కనిపించింది. “ఎమర్జెన్సీ బ్రిడ్జ్ టెక్నాలజీ ఇలాంటి పరిస్థితిలో చాలా సహాయపడుతుంది” అని క్యాప్షన్తో ఉన్న విజువల్స్ వీడియోలో కనిపించాయి.”

కాని మరింత క్షుణ్ణంగా పరిశీలించగా వీడియోలో “జిమ్ నాటెలో” అనే వాటర్‌మార్క్ ఉంది. మేము Gim Natelo కోసం Googleలో వెతకగా అతను తన పేజీలో అనుకరణ వీడియోలను (simulation videos)పోస్ట్ చేసే గేమర్ అని కనుగొన్నాము.మేము వీడియో యొక్క స్క్రీన్‌షాట్‌లను తీసుకుని,కీవర్డ్‌లు మరియు అతని పేరును ఉపయోగించి వెతకగా, ఈ వీడియో Spintires: MudRunner అనే గేమ్‌లోనిది అని తేలింది.

మేము జిమ్ నాటెలో(Jim Natelo) ప్రొఫైల్‌లో ఇలాంటి మరిన్ని వీడియోల కోసం వెతకగా, అదే గేమ్ నుండి అదే గ్రాఫిక్స్ ఉన్న ఇతర వీడియోలు దృష్టికి వచ్చాయి.అయితే, ఈ వీడియో అతని ప్రొఫైల్‌లో అందుబాటులో లేదు.మేము YouTubeలో పరిశీలించగా,వైరల్ సందేశంలో షేర్ చేసిన అవే విజువల్స్ ఉన్న వీడియోను కనుగొన్నాము.యూట్యూబ్ వీడియోలో ఇవి గేమ్‌ విజువల్స్ అని స్పష్టంగా పేర్కొంది. అంతేకాదు, వీడియోలో చూపిన రాకెట్‌పై ఇస్రో లోగో లేదా ఇండియా అని రాసి లేదు.

కావున, వైరల్ వీడియో చేసిన వాదన తప్పు.

వాదన/CLAIM: ఒక ట్రక్కు రాకెట్‌ను మోసుకెళుతూ వంతెన మీదుగా రవాణా చేస్తున్న వీడియో వైరల్‌గా మారింది. అది ఇస్రో రాకెట్ అని వీడియో పేర్కొంది.

నిర్ధారణ/CONCLUSION: వీడియో ‘Spintires: Mudrunner’ అనే గేమ్ నుండి తీసింది మరియు ఇది గేమ్‌లో ఉపయోగించగల కొత్త హ్యాక్‌ను(ట్రిక్) చూపుతుంది.

RATING: Misrepresentation —

[మరి కొన్ని Fact Checks: MMR టీకాలు ఆటిజంకు కారణమవుతాయని వైరల్ సోషల్ మీడియా పోస్ట్‌లు పేర్కొంటున్నాయి; Fact Check ;

మొబైల్‌లు, టీవీలు, ఫ్రిజ్‌లపై GST 31.3% నుంచి 18%కి తగ్గిందని క్లెయిమ్/వాదన వైరల్ అవుతోంది; Fact Check]