Tag Archives: FSSAI

Did WHO issue warning that 87% Indians suffer cancer by 2025 due to adulterated milk? Fact Check

కల్తీ పాల వల్ల 2025 నాటికి 87% భారతీయులు క్యాన్సర్ బారిన పడతారని WHO హెచ్చరిక జారీ చేసిందా? వాస్తవ పరిశీలన

వాదన/Claim: కల్తీ పాల వల్ల 8 ఏళ్లలో (2025 నాటికి) 87 శాతం మంది భారతీయులు క్యాన్సర్ బారిన పడతారని WHO సలహా జారి చేసిందనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: తప్పుడు వాదన.WHO మరియు భారత ప్రభుత్వం ఈ దావాను తిరస్కరించాయి మరియు FSSAI సర్వే ప్రకారం భారతదేశంలో కేవలం 7% పాలు మాత్రమే కల్తీ అయినట్లు తేలింది.

రేటింగ్: తప్పు దారి పట్టించే ప్రయత్నం —

వాస్తవ పరిశీలన వివరాలు

కల్తీ పాల కారణంగా 2025 నాటికి భారతదేశంలోని 87% జనాభా క్యాన్సర్‌తో బాధపడుతుందని ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్ల్యూ) భారత ప్రభుత్వానికి ఒక సలహా జారీ చేసిందని సోషల్ మీడియాలో ఒక పోస్ట్ షేర్ చేయబడుతోంది. హిందీ, కన్నడ, తెలుగుతో సహా పలు భాషల్లో ఈ పోస్ట్ షేర్ చేయబడుతోంది. అన్ని బాషలలోని పోస్ట్ అనువాదం ఈ విధంగా ఉంది:

“ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ : 87 శాతం మంది భారతీయులకు 8 ఏళ్లలో క్యాన్సర్! 2025 నాటికి 87 శాతం మంది భారతీయులు క్యాన్సర్‌ బారిన పడే అవకాశం ఉందని డబ్ల్యూహెచ్‌ఓ ఒక సలహా జారీ చేసింది.

ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ జారీ చేసిన సలహా ప్రకారం, భారత మార్కెట్లలో విక్రయించే పాలలో కల్తీ జరుగుతోందని.. ఈ పాలను తాగడం వల్ల క్యాన్సర్ వచ్చే ప్రమాదం ఉందని పేర్కొంది.ఈ కల్తీని నియంత్రించకపోతే, భారతదేశంలోని అధిక జనాభా క్యాన్సర్ బారిన పడే అవకాశం ఉంది. భారతదేశంలో విక్రయించబడుతున్న 68. 7 శాతం పాలలో కల్తీ ఉంది”.

2017 నుండి ఇలాంటి పోస్ట్‌లు షేర్ చేయబడ్డాయి. దేశంలో విక్రయించే 68.7 శాతం పాలు లేదా పాల ఉత్పత్తులు ఫుడ్ సేఫ్టీ అండ్ స్టాండర్డ్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా (ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ) ప్రమాణాలను పాటించడంలో విఫలమవుతున్నాయని యానిమల్ వెల్ఫేర్ బోర్డు సభ్యులు ప్రభుత్వానికి తెలియజేసినట్లు మరో వాదన చెబుతోంది.

ట్విటర్‌లో షేర్ చేయబడిన సందేశం ఈ విధంగా ఉంది:

“ప్రపంచంలో భారతదేశం పాల ఉత్పత్తిలో అగ్రగామిగా ఉన్నప్పటికీ (ప్రపంచవ్యాప్తంగా 19% m) & INR 10,527 బిలియన్ల పాల పరిశ్రమ అయినప్పటికీ ముగ్గురిలో ఇద్దరు కల్తీ పాలను తాగుతున్నారు — GOVT L సభ,
68.7% పాలు & పాలు ఉత్పత్తులు FSSAI ప్రమాణాలను ధిక్కరిస్తున్నాయి – -E.Times,
కల్తీ పాలు కారణంగా – 87% భారతీయులు 2025 నాటికి క్యాన్సర్ వంటి తీవ్రమైన వ్యాధులను ఎదుర్కొంటారు- -WHO”

FACT CHECK

Digiteye India బృందం వారు అటువంటి నివేదిక కోసం WHO వెబ్‌సైట్‌ను పరిశీలించగా,అప్పటికే గ్లోబల్ హెల్త్ ఆర్గనైజేషన్ ఈ వాదనను ఖండించిన విషయాన్నిమేము గమనించాము:

WHO, తన ప్రెస్ నోట్‌లో ఇలా స్పష్టం చేసింది: “మీడియాలోని ఒక విభాగంలోని నివేదికలకు విరుద్ధంగా, పాలు/పాల ఉత్పత్తుల కల్తీ సమస్యపై భారత ప్రభుత్వానికి ఎటువంటి సలహా ఇవ్వలేదని పేర్కొంటున్నామని WHO స్పష్టం చేసింది.”

భారత ప్రభుత్వం యొక్క ప్రెస్ ఇన్ఫర్మేషన్ బ్యూరో (PIB) FactChecks విభాగం కూడా 18 అక్టోబర్ 2022న WHO భారత ప్రభుత్వానికి అటువంటి సలహా ఏదీ జారీ చేయలేదని స్పష్టం చేసింది.

నవంబర్ 22, 2019 న, అప్పటి కేంద్ర ఆరోగ్య మంత్రి డాక్టర్ హర్ష్ వర్ధన్ పార్లమెంటులో ఇదే విషయాన్ని ధృవీకరించారు మరియు WHO అటువంటి సలహా ఏదీ జారీ చేయలేదని స్పష్టం చేశారు.భారతదేశంలో విక్రయించబడుతున్న 68.7% పాలు మరియు పాల ఉత్పత్తులు FSSAI ప్రమాణాలను పాటించడంలో విఫలమవుతున్నాయనే వాదన మరియు పార్లమెంటరీ ప్రశ్నకు మంత్రి కింది విధంగా సమాధానం ఇచ్చారు:

ఫుడ్ సేఫ్టీ అండ్ స్టాండర్డ్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా (FSSAI) నిర్వహించిన 2018 దేశవ్యాప్తంగా మిల్క్ సేఫ్టీ అండ్ క్వాలిటీ సర్వేలో కేవలం 7% (మొత్తం 6,432 నమూనాలలో 456) మాత్రమే కలుషితాలు (యాంటీబయాటిక్స్, పురుగుమందులు మరియు అఫ్లాటాక్సిన్ M1) ఉన్నాయని సూచించింది.వినియోగం కోసం సురక్షితం కాదు.అంతేకాకుండా,మొత్తం నమూనాలలో కేవలం 12 మాత్రమే పాల నాణ్యతపై ప్రభావం చూపే కల్తీలు ఉన్నాయని తేలింది.
ఈ 12 శాంపిల్స్‌లో హైడ్రోజన్ పెరాక్సైడ్‌తో కల్తీ చేయబడిన 6 నమూనాలు, డిటర్జెంట్లతో కల్తీ చేయబడిన 3 నమూనాలు, యూరియాతో కల్తీ చేయబడిన 2 నమూనాలు, ఒక నమూనాలో న్యూట్రలైజర్ ఉన్నట్లు గుర్తించామని మంత్రి లోక్‌సభకు తెలిపారు. కాబట్టి, ఈ వాదన తప్పు.

మరి కొన్ని Fact Checks

అయోధ్యలో ఖాళీ మినరల్ వాటర్ ప్లాస్టిక్ బాటిల్ను తిరిగి ఇస్తే ₹5 మనకు అందుతుందా? వాస్తవ పరిశీలన

దక్షిణ భారత పాఠశాలలో మధ్యాహ్న భోజన పథకం కింద అన్నం మరియు పసుపు నీటిని అందిస్తున్నారనేది వీడియో లోని వాదన; వాస్తవ పరిశీలన

ఈ వీడియో ప్లాస్టిక్ నుంచి బియ్యం తయారీ విధానం చూపిస్తుందా?:వాస్తవ పరిశీలన

CLAIM/ దావా: చైనీస్ ఫ్యాక్టరీలలో బియ్యం తయారీకి ప్లాస్టిక్‌ను ఎలా ఉపయోగిస్తున్నారో అనే వీడియో వైరల్ అయ్యింది.

CONCLUSION/నిర్ధారణ:వీడియోలో చేసిన దావా తప్పు. “ప్లాస్టిక్ బియ్యం” యొక్క తయారీని చూపించడానికి ఏవో కొన్నివీడియోలు మరియు చిత్రాలు ఉపయోగించబడ్డాయి. వాస్తవానికి, ఫోర్టిఫీడ్ రైస్ ఉత్పత్తిని చూపించే అనేక వాస్తవ వీడియోలు తప్పుడు దావాకు మద్దతు ఇవ్వడానికి ఉపయోగించబడ్డాయి. FSSAI కూడా బియ్యంలో ప్లాస్టిక్ ఉందని లేదా అవి ప్లాస్టిక్ బియ్యమనే వాదనని తోసిపుచ్చారు.

Rating: Misrepresentation –

Fact Check వివరాలు:

వాట్సాప్‌లో ఓ వీడియో విస్తృతంగా ప్రచారం అవుతోంది. ఫ్యాక్టరీలలో బియ్యం తయారీకి ప్లాస్టిక్‌ను ఎలా వినియోగిస్తున్నారో చూపుతున్నట్లు వైరల్‌ వీడియో పేర్కొంది.ఫ్యాక్టరీలలో బియ్యం తయారు చేయడానికి శుభ్రమైన ప్లాస్టిక్ మరియు వ్యర్థ ప్లాస్టిక్‌ను కూడా ఉపయోగిస్తారని పేర్కొంది. మొదట, ప్లాస్టిక్‌ను కడిగి, సన్నని తీగలుగా తయారు చేసి, బియ్యంను గింజలుగా విభజించే ప్రక్రియని చూపిస్తుంది.

వాట్సాప్‌లో వైరల్ వీడియో యొక్క వాస్తవం పరిశీలన చేయమని Digiteye Indiaకి తమిళంలో ఈ అభ్యర్థన వచ్చింది.

FACT CHECK

వీడియోను అనేక కీఫ్రేమ్‌లుగా విభజించడానికి Digiteye India బృందం వారు inVID-(video verification tool )సాధనం -ఉపయోగించి, ఆ కీఫ్రేముల సహాయంతో Googleలో రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్ అమలు చేయగా, అది ఈ వీడియోను పోస్ట్ చేసిన Facebook పేజీకి దారితీసింది.ఫేస్ బుక్ లో ‘ది న్యూస్ రూమ్’ పేరుతో ఒక పేజీ, అదే వీడియోను అక్టోబర్ 7న అదే దావాతో షేర్ చేసింది.ఇది పోస్ట్: “देखिये फैक्टरी में नकली चावल को कैसे बनाया जाता है? “ఫ్యాక్టరీలో ప్లాస్టిక్ బియ్యం ఎలా తయారవుతాయి?”

మేము వీడియోను పరిశీలించగా, ఇది అనేక వీడియోలు మరియు చిత్రాల కలిపి తయారు చేసిందని గమనించాము.వీడియో క్లిప్‌లపై రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌ని అమలు చేయగా, అది ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ గురించి మాట్లాడే ఒక పేజీ/blogకి దారితీసింది.బ్లాగ్‌లో ఉపయోగించిన చిత్రం దావా చేయబడిన వీడియోలో కూడా ఉపయోగించబడింది. ఫోర్టిఫిట్ ఒక బ్లాగ్ పోస్ట్ ద్వారా బలవర్థకమైన బియ్యం గింజల తయారీ గురించి మాట్లాడటానికి ఈ చిత్రాన్ని ఉపయోగించింది.

డిసెంబర్ 29, 2021 నాటి బ్లాగ్ పోస్ట్‌లో, వారు ఇలా అన్నారు, “ఎక్స్‌ట్రూషన్ టెక్నాలజీలో, మిల్లింగ్ రైస్‌ను పల్వరైజ్ చేసి, విటమిన్లు మరియు మినరల్స్ కలిగిన ప్రీమిక్స్‌తో కలుపుతారు.ఈ మిశ్రమం నుండి ఎక్స్‌ట్రూడర్ యంత్రాన్ని ఉపయోగించి ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ కెర్నల్స్ (FRK)ని ఉత్పత్తి చేస్తారు. ఈ గింజలు బియ్యం గింజలను పోలి ఉంటాయి.”

మేము రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌ని అమలు చేయడానికి మరొక స్క్రీన్‌షాట్‌ని ఉపయోగించినప్పుడు, అది సన్‌ప్రింగ్ ఎక్స్‌ట్రూషన్ వారు ఆగస్టు 13, 2021న పోస్ట్ చేసిన YouTube వీడియోకి దారితీసింది.’ఆర్టిఫిషియల్ రైస్ ఎక్స్‌ట్రూడర్ న్యూట్రిషన్ రైస్ మేకింగ్ మెషిన్ ఎఫ్‌ఆర్‌కె ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ మెషిన్’ అనే శీర్షికతో వీడియో ఉంది. ఈ వీడియో ఫోర్టిఫైడ్ బియ్యం ఉత్పత్తిని చూపించింది.

రైస్ ఫోర్టిఫికేషన్ అంటే బియ్యాన్ని చిన్న ముక్కలుగా చేసి ముఖ్యమైన విటమిన్లు మరియు ఖనిజాలతో కలపడం. ఈ బలవర్థకమైన(ఫోర్టిఫీడ్ రైస్) బియ్యం సాధారణ బియ్యంతో కలుపుతారు.‘ఫుడ్ సేఫ్టీ అండ్ స్టాండర్డ్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా’ ప్రకారం, రైస్ ఫోర్టిఫికేషన్ “అధిక  బియ్యం వినియోగిస్తున్న దేశాల్లో సూక్ష్మపోషక లోపాన్ని పరిష్కరించడానికి తక్కువ ఖర్చుతో కూడుకున్న, సంప్రదాయకబద్దమైన వ్యూహం/పద్దతి.

విటమిన్లు మరియు ఖనిజాలను చాలా వరకు మిల్లింగ్ మరియు పాలిష్ ప్రక్రియలో కోల్పోతాయి, కనుక ఫోర్టిఫయింగ్ రైస్ “పంట కోత తరువాతి దశలో విటమిన్లు,ఖనిజాలను జోడించడం ద్వారా బియ్యాన్ని బలపరిచి మరింత పోషకవంతమైనదిగా చేస్తుంది చేస్తుందని మరియు ఇవి ప్లాస్టిక్ బియ్యం కావని FSSAI పేర్కొంది.
వారి ‘మిత్ బస్టర్స్ విభాగం(myth busters section)లో, “బియ్యం కార్బోహైడ్రేట్ పదార్థం మరియు 80% పిండి పదార్ధం కాబట్టి, జిగురు మరియు అంటుకునే లక్షణాలను ఉండడం వలన అన్నం వండినప్పుడు బంతిలా మారడం,ఒకొక్కసారి మాడిపోవడం బియ్యం యొక్క సహజ గుణం.కాబట్టి బియ్యంలో ప్లాస్టిక్ ఉందని లేదా అవి ప్లాస్టిక్ బియ్యమనే వాదనని తోసిపుచ్చారు.

అన్ని ప్రభుత్వ పథకాలలో బలవర్థకమైన బియ్యం పంపిణీకి క్యాబినెట్ ఆమోదం తెలిపిందని, ప్రెస్ ఇన్ఫర్మేషన్ బ్యూరో 2022లో ఒక ప్రకటనను విడుదల చేసింది.

Digiteye India team గతంలో ప్లాస్టిక్ నుండి గోధుమ ఉత్పత్తవుతుందనే దావాను తోసిపుచ్చి, వాస్తవాన్ని నిరూపించింది.

కావున వీడియోలో చేసిన దావా తప్పు.

మరి కొన్నిఇతర Fact checks:

ఈ వైరల్ వీడియో ప్లాస్టిక్ నుండి గోధుమ ఉత్పత్తిని చూపుతుందా? Fact Check

భారతదేశ వ్యాప్తంగా అన్ని బాణసంచా అమ్మకాలు మరియు వాటి వాడకాన్ని సుప్రీంకోర్టు నిషేధించిందా? వాస్తవ పరిశీలన