Tag Archives: ayodhya

Deposit Refund System

అయోధ్యలో ఖాళీ మినరల్ వాటర్ ప్లాస్టిక్ బాటిల్ను తిరిగి ఇస్తే ₹5 మనకు అందుతుందా? వాస్తవ పరిశీలన

1 Reply

వాదన/Claim: అయోధ్యలో ఖాళీ వాటర్ బాటిల్‌ను తిరిగి ఇస్తే మీకు ₹5 లభిస్తుందనేది వాదన

నిర్ధారణ/Conclusion:డిపాజిట్ రీఫండ్ స్కీమ్ యొక్క QR కోడ్ స్టిక్కర్‌ ఉన్న ఖాళీ బాటిల్‌ను మాత్రమే అయోధ్యలో తిరిగి ఇస్తే ₹5 తిరిగి లభిస్తుంది.
ఏదైనా ఖాళీ బాటిల్‌ను తిరిగి ఇస్తే ఇచ్చే చెల్లింపు పథకం కాదు

రేటింగ్: తప్పు దారి పట్టించే వార్తా — 

Fact Check వివరాలు

జనవరి 22, 2024న రామాలయాన్ని ప్రారంభించిన తర్వాత అయోధ్య ఇటీవల వార్తల్లోకి వచ్చిన నేపధ్యంలో, క్యూఆర్ కోడ్ స్టిక్కర్‌తో కూడిన ప్లాస్టిక్ మినరల్ వాటర్ బాటిల్ చిత్రం మరియు బాటిల్ తిరిగి ఇచ్చినచో ప్రజలు ₹5 వాపసు పొందవచ్చుననే’ వాదన సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అవుతోంది.

ఇది ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ షేర్ చేయబడింది.

FACT CHECK

క్లెయిమ్/వాదనలో వాస్తవం పరిశీలించడానికి Digiteye India Team ఈ అభ్యర్థనను అందుకుంది. మొదట బాటిల్ పై ఉన్న స్టిక్కర్‌ యొక్క సమాచారం కోసం చూడగా, ఇది ‘ది కబాడీవాలా‘ పేరుతో లోగోను కలిగి ఉంది. దీని వెబ్‌సైట్ ఈ పథకానికి సంబంధించిన వివరాలను క్రింది విధంగా లభ్యపరిచారు.

ముఖ్యంగా, ఇది ఖాళీ బాటిల్‌ను అయోధ్య నగరంలో ఎక్కడా పడేయకుండా, తిరిగి ఇచ్చేలా ప్రజలను ప్రోత్సహించడానికి సంస్థ ప్రారంభించిన ‘డిపాజిట్ రీఫండ్ సిస్టమ్’ .
అయితే, నిబంధన ఏమిటంటే, బాటిల్‌ను కొనుగోలు చేసేటప్పుడు ₹5 ముందుగానే వసూలు చేయబడుతుంది మరియు ఖాళీ బాటిల్‌ను  ఇచ్చిన తర్వాత తిరిగి ₹5 ఇవ్వబడుతుంది.

ఉదాహరణకి మినరల్ వాటర్ బాటిల్ ధర ₹10 అయితే, మీరు ₹15 చెల్లిస్తారు మరియు ఖాళీ బాటిల్‌ను తిరిగి ఇచ్చిన తర్వాత, మీ డిపాజిట్ ₹5 తిరిగి ఇవ్వబడుతుంది. మేము QR కోడ్‌ని స్కాన్ చేసినప్పుడు, అయోధ్యలోని కలెక్షన్ పాయింట్‌ల జాబితా చూపబడింది. ‘ది కబాడీవాలా’ వెబ్ పేజీ కూడా ‘డిపాజిట్ రీఫండ్ స్కీమ్’ అని స్పష్టం చేసింది. కాబట్టి, ఇది ప్రతి ఖాళీ బాటిల్‌కు(కోడ్ స్టిక్కర్‌ లేని బాటిల్ కూడా) తిరిగి ఇచ్చినప్పుడు ₹5 పొందే ఏకపక్ష పథకం కాదు.

రానున్న భవిష్యత్తులో వేలాది మంది భక్తులు అయోధ్య నగరాన్ని సందర్శిస్తారని భావిస్తున్నందున పరిశుభ్రంగా ఉంచడానికి భోపాల్‌కు చెందిన స్టార్టప్ ‘ది కబాడీవాలా’, మరియు అయోధ్య నగర్ నిగమ్ మధ్య పరస్పర సహకారంతో ఈ పథకం జరిగిందని ఇతర వివరాలు ద్వారా తెలుస్తుంది.

ఇంకా, ‘ది కబాడీవాలా’ వెబ్‌సైట్ ఈ వీడియోలో ఈ పధకం గురించి స్పష్టంగా వివరిస్తుంది:

అందువలన, అయోధ్యలో క్లీన్‌నెస్ డ్రైవ్‌లో భాగంగా, ఈ వాటర్ బాటిళ్లను కొనుగోలు చేసే వ్యక్తులు డిపాజిట్‌గా ₹5 అదనంగా చెల్లించి, ఖాళీ బాటిల్‌ను ఇచ్చి డిపాజిట్ ని తిరిగి పొందవచ్చు.

మరి కొన్ని Fact Checks:

అయోధ్యలో దొరికిన రాగి స్క్రోల్ (రాగి ఫలకం)బౌద్ధుల కాలానికి చెందినదని వీడియో పేర్కొంది; Fact Check

నేపాలీ హిందువులు బహుమతులతో అయోధ్యకు చేరుకున్నట్లుగా షేర్ చేయబడిన వీడియో; వాస్తవ పరిశీలన

 

అయోధ్య రామమందిరం ప్రారంభోత్సవ కార్యక్రమంలో భాగంగా 25,000 హోమ గుండాలను ఏర్పాటు చేశారా? వాస్తవ పరిశీలన

2 Replies

వాదన/Claim:అయోధ్య రామమందిరం ప్రారంభోత్సవ కార్యక్రమంలో భాగంగా 25,000 హోమ గుండాలను ఏర్పాటు చేశారనేది వాదన.

నిర్ధారణ/Conclusion: 25,000 హోమ గుండాలను చూపించే వీడియో అయోధ్య గురించి కాకుండా, డిసెంబర్ 2023లో జరిగిన వారణాసిలోని స్వర్వేద్ మహమందిర్ ధామ్ కి సంబంధించిన వీడియో.

రేటింగ్: తప్పుగా సూచించే ప్రయత్నం —

వాస్తవ పరిశీలన వివరాలు:

జనవరి 22, 2024న ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ అయోధ్యలో రామమందిరాన్ని ప్రారంభించేందుకు దాదాపు ఇరవై ఐదు వేల(25,000) హోమ గుండాలు సిద్ధమవుతున్నట్లు చూపించే వీడియో సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అవుతోంది.

వీడియోలో చూపిన విధంగా అయోధ్యలో రామమందిర ప్రారంభోత్సవ కార్యక్రమానికి హోమ గుండాలను ఏర్పాటు చేస్తున్నట్లు దావా పేర్కొంది.హిందీలో ఈ విధంగా పోస్ట్ చేసారు:“इन 25000 हजार हवन कुंडो से होगा “राम मंदिर” का उद्घाटन… जय श्री राम” [తెలుగు అనువాదం:ఈ ఇరవై ఐదు వేల(25,000)హోమ గుండాలు “రామమందిర్” ప్రారంభోత్సవానికి ఉపయోగించబడతాయి … జై శ్రీరామ్ ]

FACT CHECK

Digiteye India బృందం ఈ వీడియోలోని కీలక ఫ్రేమ్‌లను తీసుకొని Google రివర్స్ ఇమేజ్ లో పరిశీలించగా, 2023 డిసెంబర్‌లో జరిగిన వారణాసిలోని స్వర్వేద్ మహమందిర్ ధామ్ మహోత్సవానికి సంబంధించిన వీడియో అని,అయోధ్య రామమందిర ప్రారంభోత్సవానికి సంబంధం లేదని గమనించాము.

ఈ వార్త/మహాత్సవాన్ని, పై వీడియో చూపినట్లుగా స్థానిక ఛానెల్ “అరుణ్ విలేజ్ బాయ్ వ్లాగ్” ద్వారా డిసెంబర్ 16, 2023న యూట్యూబ్లో (You Tube)అప్‌లోడ్ చేయబడింది.వీడియో శీర్షిక హిందీ లో ఇలా ఉంది:स्वर्वेद महामंदिर धाम वाराणसी 25 हजार हवन कुंड | एक साथ सभी को जगाया जाएगा ! Swarved Maha Mandir Dham” [తెలుగు అనువాదం: స్వర్వేద్ మహామందిర్ ధామ్ వారణాసి 25 వేల హోమ గుండాలు . అవన్నీ ఒకేసారి వెలిగించబడతాయి”.]

మేము మరిన్ని వివరాల కోసం ప్రయత్నించగా, క్రింద చూపినట్లుగా మరొక వీడియోను గమనించాము.

స్వర్వేద్ మహామందిర్ ధామ్‌లోని హోమ గుండాలలో అనేక మంది వ్యక్తులు యజ్ఞం చేస్తున్నట్టు చూపించే ఇలాంటి వీడియోలను అనేకం చూడవచ్చు.వారణాసిలోని ఉమ్రాహా ప్రాంతంలో ఉన్న అతి పెద్ద ఆలయమైన స్వర్వేద్ మహామందిర్‌ను ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ ప్రారంభించినట్లు వార్తా నివేదికలు ధృవీకరిస్తున్నాయి.

కాబట్టి,హోమ గుండాలను చూపించే వీడియో అయోధ్య రామమందిర ప్రారంభోత్సవానికి సంబంధించినదనే వాదన తప్పు.

మరి కొన్నిFact Checks:

మేడ్చల్ జిల్లాలో 95,040 రేషన్ కార్డులను తెలంగాణ ప్రభుత్వం రద్దు చేసిందా? వాస్తవ పరిశీలన

కరోనా వైరసును ఎలా గుర్తించాలో AIIMS ఒక ప్రకటనను విడుదల చేసిందా? వాస్తవ పరిశీలన

 

అయోధ్యలో దొరికిన రాగి స్క్రోల్ (రాగి ఫలకం)బౌద్ధుల కాలానికి చెందినదని వీడియో పేర్కొంది; Fact Check

3 Replies

అయోధ్య ఆలయం ముగింపు దశకు చేరుకుంటున్న సమయంలో, ఆలయ స్థలం నుండి బౌద్ధ మతంకు చెందిన పురాతన రాగి స్క్రోల్(రాగి ఫలకం))కనుగొనబడిందని పేర్కొంటూ పాత వీడియో ఒకటి ప్రచారం చేయబడింది.
వాట్సాప్‌లో వచ్చిన claim/దావా ఇలా ఉంది: “అయోధ్య పురావస్తు తవ్వకంలో, బౌద్ధుల కాలం నాటి రాగి ఫలకం కనుగొనబడిందని, ఇది బౌద్ధమత అస్థిత్వానికి అతిపెద్ద సాక్ష్యం.”

ఈ వీడియో ఇంతకు ముందు ట్విట్టర్‌లో ఈ క్రింది విధంగా షేర్ చేయబడింది:

“తామ్రపాత్ర” అని కూడా పిలుస్తారు, ఈ రాగి ఫలకాలను పురాతన కాలంలో డాక్యుమెంటేషన్(దస్తావేజులను సమకూర్చుట) కోసం ఉపయోగించారు మరియు దానిని ఉదహరిస్తూ, హిందువులకు పూజ్యమైన ప్రదేశం మరియు భగవంతుడు శ్రీ రాముని యొక్క జన్మస్థలంగా పిలువబడే అయోధ్యకు బౌద్ధమతానికి లింక్ ఉందని దావా/వాదన చెబుతుంది.
రాముడి ఆలయ నిర్మాణాన్ని బౌద్ధ భిక్షువులు నిరసిస్తున్న నేపథ్యంలో ఈ వాదనకు బలం చేకూరింది.

రామజన్మభూమి ప్రాంతం బౌద్ధ క్షేత్రమని, తవ్వకాల కోసం యునెస్కోకు (UNESCO)అప్పగించాలని 2020 జూలైలో బౌద్ధ సన్యాసులు అయోధ్యలో నిరసన చేపట్టారు.రామమందిర నిర్మాణ పనులను వెంటనే నిలిపివేయాలని, యునెస్కో ఆ స్థలంలో తవ్వకాలను చేపట్టాలని బౌద్ధ సన్యాసులు డిమాండ్ చేశారు.

అయోధ్య ఆలయ సమస్య సుప్రీంకోర్టు ద్వారా పరిష్కరించబడింది మరియు స్థానిక వక్ఫ్ బోర్డు కూడా మసీదును పట్టణంలో వేరే చోటికి మార్చడానికి అంగీకరించినప్పటికీ, అయోధ్యలో బౌద్ధమత అస్థిత్వం/వారసత్వం యొక్క వాదన సున్నితమైన సమస్యకు మరో కోణాన్ని జోడిస్తుంది.

Fact Check

వాస్తవం పరిశీలన కోసం Digiteye India ఈ దావాను స్వీకరించి,వైరల్ వీడియో యొక్క కొన్ని ఫ్రేమ్‌ల ఆధారంగా మొదట Google reverse imageను ఉపయోగించి చూడగ, ఈ దావా జూన్ 2020 నుండి అడపాదడపా ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ వెలువడుతున్నట్లు చూపబడింది.

అయితే, మేము యూట్యూబ్‌లో సంబంధిత వీడియోల కోసం పరిశీలన చేసినప్పుడు, శ్రీరామ్ ప్రభు కుమార్ అనే వినియోగదారుడు మార్చి 19, 2022న “500 B.C | ఇరాన్‌లో స్వర్ణాక్షరాలుతో ఉన్న ఎస్తేర్ యొక్క అసలు పుస్తకం కనుగొనబడింది” అనే శీర్షికతో యూట్యూబ్‌లో యూదుల టైమ్ క్యాప్సూల్‌కి(Jewish time capsule) సంబంధించిన ఇలాంటి వీడియో అప్‌లోడ్ చేసారు.

గూగుల్ సెర్చ్‌ని ఉపయోగించి, స్క్రోల్‌పై (ఫలకంపై)యూదుల భాష అయిన ‘హీబ్రూ’లో రాసి ఉన్న లిపి(అక్షరాలు)ని మనం చూడవచ్చును. అంతేకాకుండా, రాగి ఫలకంపై యూదుల ఐకానోగ్రఫీకి చెందిన “స్టార్ ఆఫ్ డేవిడ్” యూదు సంఘాల రక్షణ కోసం ఉపయోగించబడే విలక్షణమైన చిహ్నం మనం చూడవచ్చును.

“ఇది ఒక ఫోర్జరీ” అని న్యూయార్క్ యూనివర్శిటీ యొక్క గ్లోబల్ నెట్‌వర్క్ ఫర్ అడ్వాన్స్‌డ్ రీసెర్చ్ ఇన్ జ్యూయిష్ స్టడీస్ ప్రొఫెసర్ మరియు డైరెక్టర్ లారెన్స్ షిఫ్‌మన్ AFP కి చెప్పారు.”మా దగ్గర హిబ్రూ అక్షరాల యొక్క నిర్హేతుకమాన అమరిక/క్రమం ఉంది,కాని ఎస్తేర్ పుస్తకం లేదు.”

అందుకే, వీడియోలో చూపిన రాగి ఫలకానికి బౌద్ధ సాహిత్యం లేదా బౌద్ధ లిపితో సంబంధం లేదు, మరియు ఇరాన్‌లో కనుగొనబడిన ఎస్తేర్ యొక్క అసలైన పుస్తకమని నిరూపణ కూడ కాలేదు.

Claim/దావా:అయోధ్య త్రవ్వకాల్లో బౌద్ధుల కాలానికి చెందిన రాగి ఫలకం దొరికింది.

నిర్ధారణ:రాగి ఫలకం లేదా స్క్రోల్ యొక్క వైరల్ వీడియో బౌద్ధ కాలానికి చెందినది కాదు, దానిపై హిబ్రూ భాషలో యూదుల గ్రంథాలకు చెందిన లిపి/అక్షరాలు ఉన్నాయి.
Rating: Misrepresentation —

[మరి కొన్ని Fact checks:ఎత్తైన రైల్వే వంతెనపై వెలుతున్న రైలు వీడియో భారతదేశంలోనిది కాదు, చైనా దేశంలోని వీడియో: Fact Check ;  MMR టీకాలు ఆటిజంకు కారణమవుతాయని వైరల్ సోషల్ మీడియా పోస్ట్‌లు పేర్కొంటున్నాయి; Fact Check]