అయోధ్యలో దొరికిన రాగి స్క్రోల్ (రాగి ఫలకం)బౌద్ధుల కాలానికి చెందినదని వీడియో పేర్కొంది; Fact Check

3 Replies

అయోధ్య ఆలయం ముగింపు దశకు చేరుకుంటున్న సమయంలో, ఆలయ స్థలం నుండి బౌద్ధ మతంకు చెందిన పురాతన రాగి స్క్రోల్(రాగి ఫలకం))కనుగొనబడిందని పేర్కొంటూ పాత వీడియో ఒకటి ప్రచారం చేయబడింది.
వాట్సాప్‌లో వచ్చిన claim/దావా ఇలా ఉంది: “అయోధ్య పురావస్తు తవ్వకంలో, బౌద్ధుల కాలం నాటి రాగి ఫలకం కనుగొనబడిందని, ఇది బౌద్ధమత అస్థిత్వానికి అతిపెద్ద సాక్ష్యం.”

ఈ వీడియో ఇంతకు ముందు ట్విట్టర్‌లో ఈ క్రింది విధంగా షేర్ చేయబడింది:

“తామ్రపాత్ర” అని కూడా పిలుస్తారు, ఈ రాగి ఫలకాలను పురాతన కాలంలో డాక్యుమెంటేషన్(దస్తావేజులను సమకూర్చుట) కోసం ఉపయోగించారు మరియు దానిని ఉదహరిస్తూ, హిందువులకు పూజ్యమైన ప్రదేశం మరియు భగవంతుడు శ్రీ రాముని యొక్క జన్మస్థలంగా పిలువబడే అయోధ్యకు బౌద్ధమతానికి లింక్ ఉందని దావా/వాదన చెబుతుంది.
రాముడి ఆలయ నిర్మాణాన్ని బౌద్ధ భిక్షువులు నిరసిస్తున్న నేపథ్యంలో ఈ వాదనకు బలం చేకూరింది.

రామజన్మభూమి ప్రాంతం బౌద్ధ క్షేత్రమని, తవ్వకాల కోసం యునెస్కోకు (UNESCO)అప్పగించాలని 2020 జూలైలో బౌద్ధ సన్యాసులు అయోధ్యలో నిరసన చేపట్టారు.రామమందిర నిర్మాణ పనులను వెంటనే నిలిపివేయాలని, యునెస్కో ఆ స్థలంలో తవ్వకాలను చేపట్టాలని బౌద్ధ సన్యాసులు డిమాండ్ చేశారు.

అయోధ్య ఆలయ సమస్య సుప్రీంకోర్టు ద్వారా పరిష్కరించబడింది మరియు స్థానిక వక్ఫ్ బోర్డు కూడా మసీదును పట్టణంలో వేరే చోటికి మార్చడానికి అంగీకరించినప్పటికీ, అయోధ్యలో బౌద్ధమత అస్థిత్వం/వారసత్వం యొక్క వాదన సున్నితమైన సమస్యకు మరో కోణాన్ని జోడిస్తుంది.

Fact Check

వాస్తవం పరిశీలన కోసం Digiteye India ఈ దావాను స్వీకరించి,వైరల్ వీడియో యొక్క కొన్ని ఫ్రేమ్‌ల ఆధారంగా మొదట Google reverse imageను ఉపయోగించి చూడగ, ఈ దావా జూన్ 2020 నుండి అడపాదడపా ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ వెలువడుతున్నట్లు చూపబడింది.

అయితే, మేము యూట్యూబ్‌లో సంబంధిత వీడియోల కోసం పరిశీలన చేసినప్పుడు, శ్రీరామ్ ప్రభు కుమార్ అనే వినియోగదారుడు మార్చి 19, 2022న “500 B.C | ఇరాన్‌లో స్వర్ణాక్షరాలుతో ఉన్న ఎస్తేర్ యొక్క అసలు పుస్తకం కనుగొనబడింది” అనే శీర్షికతో యూట్యూబ్‌లో యూదుల టైమ్ క్యాప్సూల్‌కి(Jewish time capsule) సంబంధించిన ఇలాంటి వీడియో అప్‌లోడ్ చేసారు.

గూగుల్ సెర్చ్‌ని ఉపయోగించి, స్క్రోల్‌పై (ఫలకంపై)యూదుల భాష అయిన ‘హీబ్రూ’లో రాసి ఉన్న లిపి(అక్షరాలు)ని మనం చూడవచ్చును. అంతేకాకుండా, రాగి ఫలకంపై యూదుల ఐకానోగ్రఫీకి చెందిన “స్టార్ ఆఫ్ డేవిడ్” యూదు సంఘాల రక్షణ కోసం ఉపయోగించబడే విలక్షణమైన చిహ్నం మనం చూడవచ్చును.

“ఇది ఒక ఫోర్జరీ” అని న్యూయార్క్ యూనివర్శిటీ యొక్క గ్లోబల్ నెట్‌వర్క్ ఫర్ అడ్వాన్స్‌డ్ రీసెర్చ్ ఇన్ జ్యూయిష్ స్టడీస్ ప్రొఫెసర్ మరియు డైరెక్టర్ లారెన్స్ షిఫ్‌మన్ AFP కి చెప్పారు.”మా దగ్గర హిబ్రూ అక్షరాల యొక్క నిర్హేతుకమాన అమరిక/క్రమం ఉంది,కాని ఎస్తేర్ పుస్తకం లేదు.”

అందుకే, వీడియోలో చూపిన రాగి ఫలకానికి బౌద్ధ సాహిత్యం లేదా బౌద్ధ లిపితో సంబంధం లేదు, మరియు ఇరాన్‌లో కనుగొనబడిన ఎస్తేర్ యొక్క అసలైన పుస్తకమని నిరూపణ కూడ కాలేదు.

Claim/దావా:అయోధ్య త్రవ్వకాల్లో బౌద్ధుల కాలానికి చెందిన రాగి ఫలకం దొరికింది.

నిర్ధారణ:రాగి ఫలకం లేదా స్క్రోల్ యొక్క వైరల్ వీడియో బౌద్ధ కాలానికి చెందినది కాదు, దానిపై హిబ్రూ భాషలో యూదుల గ్రంథాలకు చెందిన లిపి/అక్షరాలు ఉన్నాయి.
Rating: Misrepresentation —

[మరి కొన్ని Fact checks:ఎత్తైన రైల్వే వంతెనపై వెలుతున్న రైలు వీడియో భారతదేశంలోనిది కాదు, చైనా దేశంలోని వీడియో: Fact Check ;  MMR టీకాలు ఆటిజంకు కారణమవుతాయని వైరల్ సోషల్ మీడియా పోస్ట్‌లు పేర్కొంటున్నాయి; Fact Check]

 

ఎత్తైన రైల్వే వంతెనపై వెలుతున్న రైలు వీడియో భారతదేశంలోనిది కాదు, చైనా దేశంలోని వీడియో: Fact Check

4 Replies

ఎత్తైన రైల్వే వంతెనపై రైలు నడుస్తున్న వీడియో వాట్సాప్ ప్లాట్‌ఫారమ్ మరియు ఇతర సోషల్ మీడియాలో షేర్ చేయబడింది.
Claim/దావా ఈ విధంగా ఉంది: “అభినందనలు భారతదేశం!!! జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని చీనాబ్ నదిపై ఉధంపూర్-శ్రీనగర్-బారాముల్లా రైలు లింక్‌పై నిర్మాణంలో ఉన్న ప్రపంచంలోనే అత్యంత ఎత్తైన రైల్వే ట్రాక్‌పై మార్చి 21న చిన్న రైలు టెస్ట్ రన్ విజయవంతంగా నిర్వహించబడింది.”

రెండు పర్వతాలను కలిపే ఎత్తైన వంతెనపై రైలు ప్రయాణిస్తున్నట్లు వీడియో చూపిస్తుంది. ట్విట్టర్‌లో కూడా ఇక్కడ షేర్ చేశారు.

 

FACT CHECK:

వాట్సాప్ పంపినవారు క్లెయిమ్‌ను పరిశీలన చేయమని Digiteye Indiaని కోరారు.

మేము రైలు ట్రాక్ కోసం ఎత్తైన వంతెన కోసం Google రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌లో సెర్చ్ చేయగా, ఆ వంతెన వాస్తవానికి చైనాలోని బీపాంజియాంగ్ రైల్వే వంతెన అని మరియు భారతదేశంలోనిది కాదని మేము కనుగొన్నాము. ఈ వంతెన 2001లో ప్రారంభించబడింది మరియు 275 మీటర్ల ఎత్తు మరియు 118 కిలోమీటర్ల పొడవుతో చైనాలోని గుయిజౌ ప్రావిన్స్‌లోని(Guizhou province) లియుపాన్‌షుయ్(Liupanshui) మరియు బైగావోలను(Baigao) కలుపుతుంది.

వాస్తవానికి, ఈ క్లెయిమ్‌లోని వీడియో బీపాంజియాంగ్ వంతెన గుండా ప్రయాణిస్తున్న రైలు యొక్క వైరల్ వీడియో మరియు మొట్టమొదటగా చైనా వెబ్‌సైట్‌లో అప్‌లోడ్ చేయబడింది. Highstbridges.com పేరుతో ఉన్న మరో వెబ్‌సైట్ అదే వంతెనను తన వీడియోలో చూపిస్తుంది.

వాస్తవానికి, భారతదేశంలో మరియు ప్రపంచంలోనే ఎత్తైన వంతెన జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని చీనాబ్ నదిపై ఇప్పటికీ నిర్మాణంలో ఉంది, ఇది మార్చి 26, 2023న టెస్ట్ రన్ నిర్వహించినప్పుడు వార్తల్లో నిలిచింది. దీనిని రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ కూడా ప్రకటించారు.


భారతదేశంలో చీనాబ్ నదిపై 1,178 అడుగుల ఎత్తులో ఉన్న ఈ వంతెన భద్రత తనిఖీ చెయ్యడం కోసం వంతెన పైన రైలు నడుపుతు పరీక్షల నిర్వహణ జరుగుతుంది మరియు జనవరి 2024 నాటికి ప్రాజెక్ట్ పూర్తవుతుంది.అందువల్ల, Claim/దావాలో చూపిన వీడియో తప్పుదారి పట్టించే విధంగా ఉంది.

Claim/దావా: జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని చీనాబ్ నదిపై నిర్మాణంలో ఉన్న ఎత్తైన రైల్వే వంతెనను వీడియో చూపిస్తుంది.

నిర్ధారణ:వీడియో చైనీస్ వంతెనను చూపుతుంది,అంతే కాని భారతదేశంలోని జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో నిర్మాణంలో ఉన్న వంతెన కాదు.

Rating: Misleading —

[మరి కొన్ని Fact checks: ఢిల్లీలో జరిగిన జి20 సదస్సు విజయవంతం అయిన సందర్బంగా టాటా మోటార్స్ బహుమతులు ఇస్తోందా? Fact Check;  MMR టీకాలు ఆటిజంకు కారణమవుతాయని వైరల్ సోషల్ మీడియా పోస్ట్‌లు పేర్కొంటున్నాయి; Fact Check]

ఢిల్లీలో జరిగిన జి20 సదస్సు విజయవంతం అయిన సందర్బంగా టాటా మోటార్స్ బహుమతులు ఇస్తోందా? Fact Check

2 Replies

సెప్టెంబరు 9-10 తేదీల్లో ఢిల్లీలో జరిగిన జీ20 సదస్సు విజయవంతంగా జరిగింది. అయితే, ఈ ఈవెంట్‌పై ప్రజలు చేసిన అనేక తప్పుడు వాదనలు సోషల్ మీడియాలో కనపడుతున్నాయి.అందులో ఒక వాదన జి20 సదస్సు విజయవంతం అయిన సందర్బంగా టాటా మోటార్స్ ప్రజలకు ఉచిత బహుమతులు ఇస్తున్నారని వైరల్ అయింది.

సోషల్ మీడియాలో, వాట్సాప్‌లో టాటా మోటార్స్ ప్రజలకు ఉచిత బహుమతులు ఇస్తున్నారని ప్రచారం జరుగుతోంది.ఈ ప్రచారంలో లింక్‌ కలిగి ఉంటుంది, ఇక్కడ వ్యక్తులు ఉచిత బహుమతికి అర్హత పొందేందుకు వారి వ్యక్తిగత వివరాలను నమోదు చేయాలి మరియు WhatsApp groupలలో భాగస్వామ్యం/share చేయలని ఉంది.

వైరల్ అవుతున్నా ఈ వాదనను పరిశీలన చేయమని Digiteye India కి WhatsApp అభ్యర్థన వచ్చింది.

FACT CHECK

మేము టాటా మోటార్స్ వారు తమ కస్టమర్‌ల కోసం అలాంటి స్కీమ్‌ను ఏదైనా ప్రకటించారా అని చూడటానికి టాటా మోటార్స్ యొక్క సోషల్ మీడియా హ్యాండిల్‌లను పరిశీలన చేసాము.టాటా మోటార్స్ లేదా మరేదైనా కంపెనీ అటువంటి బహుమతులను నిర్వహించిందా అని చూడటానికి మేము వార్తా కథనాలను కూడా పరిశీలన చేసాము. అటువంటి పోటీకి Googleలో ఎటువంటి ఫలితం/వార్తా కధనం లేదు.

మేము మరింత పరిశీలన చేయగా, క్లెయిమ్‌కి జోడించిన లింక్ టాటా మోటార్స్ (tatamotors.com) నుండి కాదని, ఫిషింగ్ కేసుగా కనిపించే వేరే వెబ్‌సైట్ నుండి అని కనుగొన్నాము. క్లెయిమ్ చాలా సార్లు సోషల్ మీడియాలో ప్రతిసారీ వేరే లింక్‌తో షేర్ చేయబడింది.

మరింత పరిశీలన చేసినప్పుడు, ట్విట్టర్‌లో టాటా మోటార్స్ కార్స్ వారు ఒక ప్రకటన విడుదల చేసి ఈ వాదనలను తిరస్కరించిన పోస్ట్‌ను చూశాము.

టాటా వారు క్రింద విధంగా ఒక ప్రకటన విడుదల చేసారు:
“దయచేసి టాటా మోటార్స్ అటువంటి పోటీ ఏదీ ప్రకటించలేదని మరియు అటువంటి పథకాలతో ఎటువంటి సంబంధం లేదని స్పష్టంగా తిరస్కరిస్తున్నమని గమనించండి.ఇలాంటి మోసపూరిత సందేశాలు సోషల్ మీడియాలో మరింత వ్యాప్తి చేయవద్దని, వెంటనే తొలగించాలని మేము సూచిస్తున్నాము. దయచేసి అటువంటి లింక్‌లు/సందేశాలను క్లిక్ చేయడం లేదా వాటిని షేర్ చెయ్యడం మానుకోండి.”

మరియు “టాటా మోటార్స్ నుండి ఏదైనా అధికారిక పోటీ/ప్రకటన చేయవలిసి వస్తే మా అధికారిక వెబ్‌సైట్/సోషల్ మీడియా హ్యాండిల్‌లో మాత్రమే ఎల్లప్పుడూ నేరుగా ప్రకటించబడుతుందని దయచేసి గమనించండి.”భవిష్యత్తులో మా అధికారిక వెబ్‌సైట్లో సులభంగా ధృవీకరణ చేసుకోవచ్చును.

మరిన్ని వివరాలను తెలుసుకోవడానికి మేము బెంగళూరులో ఉన్న సాఫ్ట్‌వేర్ డెవలపర్‌ని సంప్రదించాము.
వివేక్ అస్థానా మాట్లాడుతూ, “ఈ లింక్‌లు ఫిషింగ్ కేసులుగా పరిగణించవచ్చు.  వినియోగదారులు తమ వ్యక్తిగత డేటాను ఎక్కడ ఉంచుతారో తెలుసుకోవాలి, ఎందుకంటే డేటాను తారుమారు వినియోగదారులను చేసి మోసం చెయ్యడానికి ఉపయోగించబడుతుంది.
కాబట్టి, దావా/వాదన పూర్తిగా తప్పు.

CLAIM/వాదన:టాటా మోటార్స్ వారు జి20 సదస్సు విజయవంతం అయిన సందర్బంగా బహుమతులు అందిస్తోంది.

నిర్ధారణ: టాటా మోటార్స్ ఒక ప్రకటన విడుదల చేసింది, అక్కడ వారు అటువంటి పథకం లేదా బహుమతిని ప్రారంభించలేదని స్పష్టీకరించారు..

RATING: Totally False —

[మరి కొన్ని Fact Checks: Did Netherlands PM clean up after spilling his drink at G20 summit in Delhi? Fact Check]

 Is Homeopathy an effective means to treat serious illnesses? Fact Check]

 

MMR టీకాలు ఆటిజంకు కారణమవుతాయని వైరల్ సోషల్ మీడియా పోస్ట్‌లు పేర్కొంటున్నాయి; Fact Check

9 Replies

మీజిల్స్, గవదబిళ్లలు మరియు రుబెల్లా వ్యాక్సిన్ (MMR) ఆటిజంకు కారణమవుతుందని సోషల్ మీడియా మరియు వాట్సాప్‌లో అనేక వైరల్ పోస్ట్‌లు మరియు సందేశాలు పేర్కొంటున్నాయి. ప్రజలను ఈ వ్యాక్సిన్ తీసుకోకుండా ఉండాలని వైరల్ పోస్ట్‌లు ప్రజలను కోరుతున్నాయి. MMR వ్యాక్సిన్ మరియు ఆటిజం మధ్య సంబంధం(లింక్) ఉందని ఇది పేర్కొంది.

MMR వ్యాక్సిన్‌లు పెద్దప్రేగు శోథను(colitis) కలిగించే సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉన్నాయని మరియు వ్యక్తులలో ఆటిజం స్పెక్ట్రమ్ రుగ్మతల అభివృద్ధికి దారితీస్తుందని వైరల్ పోస్ట్‌లు పేర్కొన్నాయి.
Claim/వాదనలు ‘ఆండ్రూ వేక్‌ఫీల్డ్ రాసిన పేపర్‌’ను మరియు వ్యాక్సిన్‌ల ఆధారంగా తీసిన ఒక డాక్యుమెంటరీలో ఈ రెండింటి మధ్య సంబంధం(లింక్) ఉందని కూడా పేర్కొన్నారు.

FACT CHECK

ఈ వైరల్ పోస్ట్‌లు తమ వాదనను ధృవీకరించడానికి ‘MMR వ్యాక్సిన్ పెద్దప్రేగు శోథ మరియు ఆటిజం స్పెక్ట్రమ్ రుగ్మతలతో ముడిపడి ఉందని పేర్కొన్న ఆండ్రూ వేక్‌ఫీల్డ్ వారి యొక్క 1998 పేపర్ను విస్తృతంగా ఉపయోగించుకున్నారు.అయితే, వేక్‌ఫీల్డ్ చేసిన ఈ వాదనను శాస్త్రవేత్తలు తోసిపుచ్చారు.
ఎపిడెమియాలజిస్ట్ సెనాద్ బెజిక్ యునిసెఫ్‌తో మాట్లాడుతూ వేక్‌ఫీల్డ్‌కు ఈ అంశంపై ఆర్థికపరమైన ఆసక్తి ఉందని చెప్పారు.అతను ఈ వ్యాధులకు వ్యతిరేకంగా తన స్వంత టీకాను నమోదు చేసుకున్నాడు. అతను అనేక నైతిక నియమావళిని ఉల్లంఘించాడని కూడా నివేదికలు పేర్కొన్నాయి. అతని పత్రం 2010లో ఉపసంహరించబడింది.మరియు అతని డాక్టర్ సాధన రద్దు చేయబడింది.

MMR వ్యాక్సిన్ అంటే ఏమిటి?

MMR వ్యాక్సిన్ మీజిల్స్, గవదబిళ్లలు మరియు రుబెల్లా వంటి వ్యాధుల నుంచీ పిల్లలని కాపాడడానికి ఇచ్చె వ్యాక్సిన్. భారతదేశంలో, MMR టీకాలు రెండు మోతాదులలో ఇంజెక్షన్ ద్వారా ఇవ్వబడతాయి: 12 – 15 నెలలు మరియు 4 – 6 సంవత్సరాలు కలిగి ఉన్నా పిల్లలకు.
మీజిల్స్, గవదబిళ్లలు మరియు రుబెల్లా వైరల్ వ్యాధులు, ఇవి పిల్లలలో అనారోగ్యం, వైకల్యం మరియు మరణానికి కూడా కారణమవుతాయి. దీని లక్షణాలు శరీరంపై తీవ్రమైన అలెర్జీ ప్రతిచర్యలను కలిగి ఉంటాయి.
ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ ప్రకారం, MMR టీకా గత 20 సంవత్సరాలలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా 30 మిలియన్లకు పైగా మరణాలను నివారించింది.

WHO ఏమి చెబుతుంది?

ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ ఆటిజం మరియు ఆటిజం స్పెక్ట్రమ్ రుగ్మతలను “విభిన్నమైన పరిస్థితుల సమూహంగా నిర్వచించింది. అవి సామాజిక పరస్పర చర్య మరియు కమ్యూనికేషన్‌లతో కొంత ఇబ్బందిని కలిగి ఉంటాయి.
ఇతర లక్షణాలు:  కార్యకలాపాలు మరియు ప్రవర్తనల యొక్క విలక్షణమైన నమూనాలు, ఒక కార్యాచరణ నుండి మరొక కార్యాచరణకు మారడంలో ఇబ్బంది, వివరాలపై దృష్టి మరియు ఇంద్రియ కార్యకలాపాలకు సంబంధించి అసాధారణ ప్రతిచర్యలు వంటివి.”

పర్యావరణ మరియు జన్యుపరమైన కారణాల వల్ల ఆటిజం రావచ్చని పేర్కొంది. ఆటిజం లేదా ఆటిజం స్పెక్ట్రమ్ రుగ్మతలకు కారణమయ్యే MMR వ్యాక్సిన్‌లకు సంబంధించిన వాదనలు పరిశోధనలో “పద్ధతి లోపాల” నుండి ఉత్పన్నమవుతాయి.MMR వ్యాక్సిన్(మీజిల్స్, గవదబిళ్లలు మరియు రుబెల్లా వ్యాక్సిన్) మరియు ఆటిజం ముడిపడి ఉన్నాయి అనటానికి ఎటువంటి ఆధారాలు లేవని WHO స్పష్టంగా పేర్కొంది.

వ్యాక్సిన్‌లు ఆటిజం స్పెక్ట్రమ్ డిజార్డర్‌కు(ASD) కారణం కాదని US సెంటర్స్ ఫర్ డిసీజ్ కంట్రోల్ అండ్ ప్రివెన్షన్ (CDC) పేర్కొంది.వారి 2013 పరిశోధనలో, టీకాలో ఉపయోగించే పదార్థాలు ఆటిజంకు కారణం కాదని కూడా పేర్కొంది.

2002లో, అర ​​మిలియన్ కంటే ఎక్కువ మంది పిల్లలపై నిర్వహించిన డానిష్ అధ్యయనం కూడా MMR టీకాకు(మీజిల్స్, గవదబిళ్లలు మరియు రుబెల్లా వ్యాక్సిన్) మరియు ఆటిజం మధ్య ఎటువంటి సంబంధం లేదని నిర్ధారించింది.టీకాలు వేసిన పిల్లలలో మరియు తీసుకోని పిల్లలలో ఆటిజం ప్రమాదం ఒకేలా ఉంటుందని అధ్యయనం చూపించింది.

కాబట్టి, వైరల్ అవుతున్న వాదనలు/ దావా తప్పు.వాటిలో నిజం లేదు.

వాదన/CLAIM: MMR వ్యాక్సిన్ ఆటిజంకు కారణమవుతుంది.

నిర్ధారణ:విస్తృతమైన అధ్యయనాలు మరియు శాస్త్రీయ ఆధారాలు MMR టీకా మరియు ఆటిజం ఒకదానికొకటి సంబంధం కలిగి ఉంది అనే వాదనను బలంగా తిరస్కరించాయి.

RATING: Totally False —

చంద్రయాన్-3 ల్యాండింగ్ తర్వాత ఇస్రో చీఫ్ సోమనాథ్ బెంగళూరులోని ఆర్‌ఎస్‌ఎస్ కార్యాలయాన్ని సందర్శించారా? Fact Check

Leave a reply

చంద్రుని దక్షిణ ధ్రువంపై చంద్రయాన్-3 విజయవంతంగా సాఫ్ట్-ల్యాండింగ్ అయిన తర్వాత, ఇస్రో చీఫ్ ఎస్ సోమనాథ్ గురించి పలు వీడియోలు సోషల్ మీడియాలో ప్రసారం చేయడం ప్రారంభం అయ్యాయి.అంతకుముందు చంద్రుని దక్షిణ ధ్రువంపై చంద్రయాన్-3 విజయవంతంగా సాఫ్ట్-ల్యాండింగ్ అయిన సందర్భంగా ఇస్రో చీఫ్ సంబరాలు చేసుకుంటున్న పాత వీడియో వైరల్‌గా మారింది.ఈసారి ఆయనను సత్కరిస్తున్న మరో వీడియో ప్రసారం చేయడం జరిగింది.

0:09 నిమిషాల నిడివి ఉన్న వీడియోలో ఇద్దరు వ్యక్తులు తెల్లటి దుస్తులు ధరించి S సోమనాథ్‌ను సత్కరిస్తున్నట్లు చూపబడింది.వారు అతని భుజాలపై శాలువా కప్పుతుంటే,అతను చేతులు జోడించి ‘నమస్తే’చేస్తున్నట్లు చూపబడింది.ఇస్రో చీఫ్ బెంగళూరులోని ఆర్‌ఎస్‌ఎస్ కార్యాలయాన్ని సందర్శించారని, ఈ వీడియో ఆ ఈవెంట్‌లోనిదేనని సోషల్ మీడియాలో పలు వీడియోలు పేర్కొంటున్నాయి.

వీడియో ఇక్కడ, ఇక్కడ, మరియు  ఇక్కడ షేర్ చేయబడ్డది.

ఈ వైరల్ వీడియోను పరిశీలన చేయమని Digiteye India కి WhatsApp అభ్యర్థన వచ్చింది.

FACT CHECK

Digiteye India బృందంవారు వీడియోని అనేక కీఫ్రేమ్‌లుగా విభజించి Googleలో రివర్స్ ఇమేజ్ ఉపయోగించి వీడియోని పరిశీలించారు.ఇలాంటి దావాతో అనేక మంది వ్యక్తులు ఈ వీడియోను భాగస్వామ్యం(share) చేయడాన్ని మేము గమనించాము.కీలక పదాలతో మరింత వెతికినప్పుడు, RSS ప్రమోషన్ అండ్ పబ్లిసిటీ హెడ్ – రాజేష్ పద్మర్ చేసిన ఈ ట్వీట్ మాకు కనిపించింది.అతని ట్వీట్‌లో మూడు చిత్రాలు మరియు అదే వైరల్ వీడియో ఉన్నాయి.

జూలై 19, 2023 నాటి తన ట్వీట్‌లో, చంద్రయాన్-3 మిషన్‌ను విజయవంతంగా నడిపించినందుకు S సోమనాథ్‌ను RSS ప్రధాన కార్యదర్శి – దత్తాత్రేయ హోసబాలే అభినందించారు.చంద్రునిపై చంద్రయాన్-3 రోవర్ ల్యాండింగ్‌కు ముందే బెంగళూరులోని చామరాజపేటలోని రాష్ట్రోత్థాన పరిషత్‌లో ఈ సన్మానం జరిగిందని అందులో పేర్కొన్నారు. రోవర్ ఆగష్టు 23, 2023న చంద్రునిపై దిగింది.

మేము రాష్ట్రోత్థాన పరిషత్‌ గురించి గూగుల్ సెర్చ్ చేసాము. “వ్యక్తిగతంగా సమాజంలో పరివర్తన తీసుకురావడం ద్వారా ఆరోగ్యకరమైన మరియు స్థిరమైన సమాజాన్ని సృష్టించే దిశగా 1965 నుండి కృషి చేస్తున్న ఒక NGO అని ఫలితాలు చూపించాయి.వీడియో తేదీని ధృవీకరించడానికి మేము రాష్ట్రోత్థాన పరిషత్ యొక్క సోషల్ మీడియా హ్యాండిల్‌లను పరిశీలించాము. వారి బ్లాగ్ పోస్ట్‌లలో ఒకదానిలో, వారు ఈ ఈవెంట్ గురించి వ్రాసారు మరియు అదే చిత్రాలను షేర్ చేసారు.

“అంతరిక్ష శోధనలో అతను సాధించిన విజయాలను జరుపుకోవడానికి మరియు ఇస్రో యొక్క భవిష్యత్తు మిషన్లకు తన మద్దతును తెలియజేయడానికి” ఈ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించినట్లు బ్లాగ్ పోస్ట్ పేర్కొంది.

మేము బహుళ కీవర్డ్‌లను ఉపయోగించి వీడియోని ధృవీకరించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నప్పుడు కర్ణాటకలోని విశ్వ సంవాద కేంద్రం చేసిన ఈ ట్వీట్‌ని చూశాము. వీడియోలో పేర్కొన్నట్లుగా ఇస్రో చీఫ్ ఆర్‌ఎస్‌ఎస్ కార్యాలయాన్ని సందర్శించలేదని ట్వీట్‌లో పేర్కొన్నారు.

అతను ‘తపాస్’ ప్రాజెక్ట్‌కు నాయకత్వం వహిస్తున్న వ్యక్తులను కలవడానికి రాష్ట్రోత్థాన పరిషత్‌ని సందర్శించారు. ఈ NGO చేస్తున్న ప్రాజెక్ట్ సమాజంలోని అణగారిన వర్గాలకు చెందిన విద్యార్థులను IITలో చదివేలా చేయడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. కాబట్టి,ఇది తప్పుడు వాదన/claim.

CLAIM/దావా: చంద్రయాన్-3 విజయవంతంగా ల్యాండింగ్ అయిన తర్వాత ఇస్రో చీఫ్, ఎస్ సోమనాథ్ బెంగళూరులోని ఆర్‌ఎస్‌ఎస్ కార్యాలయాన్ని సందర్శించారు.

నిర్ధారణ:ఈ వీడియో జూలై 2023 నాటిది, S సోమనాథ్ బెంగళూరులోని ఒక NGOని సందర్శించి, చంద్రయాన్-3 మిషన్‌కు నాయకత్వం వహించినందుకు సత్కరించారు.అంతే కాని ఆర్‌ఎస్‌ఎస్ కార్యాలయాన్ని సందర్శించలేదు.

RATING: Misrepresentation —

[మరి కొన్ని Fact Checks:: Does this video show ISRO Chief celebrating success of Chandrayaan-3? Fact Check]

ఢిల్లీలో జరిగిన G20 శిఖరాగ్ర సమావేశంలో నెదర్లాండ్స్ PM తన పానీయం/డ్రింక్ పొరపాటున నేల మీద పడితే తానే స్వయంగా శుభ్రం చేసారా? Fact Check

Leave a reply

సెప్టెంబర్ 09-10 తేదీల్లో దేశ రాజధాని ఢిల్లీలో జి20 సదస్సు జరిగింది. శిఖరాగ్ర సమావేశానికి సంబంధించిన వీడియో ఒకటి సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అవుతోంది.నెదర్లాండ్స్ ప్రధాని తన డ్రింక్‌ పొరపాటున నేల మీద పడిపోతే తానే స్వయంగా నేలను శుభ్రం చేస్తున్న వీడియో ఒకటి సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అవుతోంది.

వాట్సాప్‌లో కూడా వీడియో వైరల్ అవుతోంది. వీడియో దావా/ వాదన క్రింద విధంగా ఉంది::

“ఇది G-20 శిఖరాగ్ర సమావేశం 2023లో న్యూఢిల్లీ లో జరిగినప్పుడు,నెదర్లాండ్ ప్రధాని తన చేతిలోని టీ పొరపాటున నేల మీద పడిపోతే,  ఆయన  స్వచ్ఛంద సేవకులను శుభ్రం చేయడానికి పిలవలేదు. తర్వాత ఏమి జరిగిందో దయచేసి చూడండి. ఇది మన దేశ రాజకీయ ప్రజలకు గుణపాఠం.”

అదే విధమైన వాదన/ దావా తో వీడియో ఇక్కడ, ఇక్కడ, మరియు  ఇక్కడ షేర్ చేయబడ్డది.

ఈ వైరల్ వీడియోను పరిశీలన చేయమని Digiteye India కి WhatsApp అభ్యర్థన వచ్చింది.

FACT CHECK

Digiteye India బృందంవారు వీడియోని అనేక కీఫ్రేమ్‌లుగా విభజించడానికి inVidని(video verification tool) ఉపయోగించారు. మేము కీఫ్రేమ్‌లలో ఒకదాన్ని ఉపయోగించి, Googleలో రివర్స్ ఇమేజ్ ఉపయోగించి పరిశీలించి చూస్తే, అది 2018 నాటి వీడియోకి దారితీసింది.

మేము కీలకపదాలను(Keywords) మరియు Google search ఉపయోగించి , 2018 వరకు వెనక్కి వెళ్లి పరిశిలిస్తే, అనేక ఫలితాలు వేలువడ్డాయి. ఆ ఫలితాలలో ఒకటి ABC న్యూస్ వారి కథనానికి దారితీసింది. నివేదిక జూన్ 5, 2018 నాటిది మరియు నెదర్లాండ్స్ PM ఆయన వల్ల చిందిన టీని ఆయననే స్వయంగా శుభ్రం చేస్తున్నట్లు చూపించింది. డచ్ పార్లమెంట్ భవనం వద్ద మార్క్ రుట్టే(Mark Rutte)అనుకోకుండా తన కప్పును జారవిడిచినట్లు అందులో పేర్కొంది. ఆ పనిని హౌస్ కీపింగ్ సిబ్బంది సిబ్బందికి వదిలివేయకుండా ఆయనే స్వయంగా నేలను శుభ్రం చేసారు.ఆయన శుభ్రం చేస్తుండగా, క్లీనింగ్ సిబ్బంది ఆయన్ని ఉత్సాహపరిచారు.

మేము YouTubeలో ఇదే విధంగా శోధన/పరిశీలించినప్పుడు, యూరోన్యూస్ వారు తీసినా వీడియో కనిపించింది.
వీడియో శీర్షిక, చూడండి: డచ్ పీఎం రుట్టే ఆయన వల్ల చిందిన కాఫీని ఆయనే స్వయంగా శుభ్రం చేస్తున్నట్లు చూపించింది.వైరల్ దావా/వాదనలోఉపయోగించింది అదే వీడియో.వీడియో జూన్ 5, 2018 నాటిది.

అందుకే, G-20 సమావేశం సందర్భంలో తప్పుడు వాదన/దావాతో పాత వీడియో మళ్లీ ప్రచారం చేయబడుతోంది.

వాదన/Claim: ఢిల్లీలో జరిగిన G20 శిఖరాగ్ర సమావేశంలో నెదర్లాండ్స్ PM మార్క్ రుట్టే(Mark Rutte)తన పానీయం/డ్రింక్ పొరపాటున నేల మీద పడితే తానే స్వయంగా శుభ్రం చేసారు.

నిర్ధారణ: ఈ వీడియో 2018 నాటిది మరియు డచ్ పార్లమెంట్ వద్ద చిందిన పానీయాన్ని మార్క్ రుట్టే(Mark Rutte) శుభ్రం చేస్తున్నట్లు చూపిస్తుంది. ఢిల్లీలో జరిగిన G20 శిఖరాగ్ర సమావేశంలో జరిగిన సంఘటన కాదు.

RATING: Misinterpretation – 

[మరి కొన్ని Fact Checks:Is Tata Motors giving out gifts for the success of G20 summit in Delhi? Fact Check]

 

 

 

విండ్ టర్బైన్ల కారణంగా మిలియన్ల కొద్ది పక్షులు చనిపోతున్నాయా; ఏది నిజం [FACT CHECK]

Leave a reply

2025 నాటికి దేశంలోని దాదాపు మొత్తం తీరప్రాంతంలో పెద్ద ఎత్తున wind farmsను అభివృద్ధి చేసే ప్రణాళికను అమెరికా అధ్యక్షుడు జో బిడెన్ ప్రభుత్వం అక్టోబర్ 15, 2021న ప్రకటించిన తర్వాత, విండ్ టర్బైన్‌లు(wind turbines) పక్షుల మరణానికి దారితీస్తాయనే పాత చర్చ మళ్లీ దృష్టికి వచ్చింది. .

బోస్టన్‌లో జరిగిన విండ్ పవర్ ఇండస్ట్రీ కాన్ఫరెన్స్‌లో ఇంటీరియర్ సెక్రటరీ ‘దేబ్ హాలాండ్(Deb Haaland)’ ప్రకటన చేసిన వెంటనే, యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లోని తీరప్రాంతంలో విండ్ టర్బైన్‌లను ఏర్పాటు చేస్తే పక్షులు ఎక్కువగా ప్రభావితమవుతాయని ట్విట్టర్‌లో అనేక సందేశాలు వచ్చాయి. ఇక్కడ కొన్ని ఉన్నాయి:

https://twitter.com/InfoHarvester/status/1448728457442172934?s=20

 

FACT CHECK

అనేక రకమైన పక్షులు కనుమరుగయ్యే/అంతరించిపోయే పరిస్తితి లో ఉన్నందున పర్యావరణంపై దాని ప్రభావాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని వాస్తవం పరిశీలించటం కోసం సమస్యను Digiteye India స్వీకరించింది.యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఫిష్ అండ్ వైల్డ్ లైఫ్ సర్వీస్ ప్రకారం, విండ్ టర్బైన్‌ల కంటే పిల్లుల వలన పక్షి జాతికి తీవ్ర హాని కలుగుతుంది.

పిల్లుల దాడి వలన పక్షి మరణాల సంఖ్య 2.4 బిలియన్లుగా ఉన్నట్లు అంచనా.పిల్లులు మరియు గాజు భవనాలు వలన పక్షి జాతికి కలిగించే హాని/నష్టంతో పోల్చితే భూమిపై ఉన్న విండ్ టర్బైన్‌లు వలన జరిగె హాని చాల తక్కువ శాతం.

ల్యాండ్ విండ్ టర్బైన్‌లు వలన 200,000 పైగా పక్షులు మారణిoచగా, గాజు భవనాలు ఢీకొనడం వలన దాదాపు 600 మిలియన్ల పక్షులు మరణిస్తున్నాయని అంచనా వేయబడింది, అయితే ‘యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఫిష్ అండ్ వైల్డ్ లైఫ్ సర్వీస్’వారు ఆఫ్‌షోర్ విండ్ టర్బైన్‌ల వల్ల సంభవించే మరణాలకు అంచనాలను అందించలేదు.

పొడవైన విండ్ టర్బైన్‌లు వల్ల పక్షులకు ఖచ్చితంగా ప్రమాదం ఉందని మా పరిశోదనలో తేలింది, కాని పిల్లులు మరియు నగరాల్లో ఎత్తైన గాజు భవనాలు వలన పక్షి జాతికి కలిగించే హాని/నష్టంతో పోల్చితే భూమిపై ఉన్న విండ్ టర్బైన్‌లు వలన జరిగె హాని చాల తక్కువ శాతం. గాజు భవనాలు/కిటికీల ద్వారా చనిపోయిన 624 మిలియన్ల పక్షులతో పోలిస్తే టర్బైన్లు వలన 0.1% పక్షులు మరియు పిల్లులతో పోలిస్తే 0.03% చొప్పున పక్షులు చనిపోతున్నాయి.

నివేదికను ఇక్కడ చూడండి.

కింది ఇన్ఫోగ్రాఫ్ వివరాలను చూపుతుంది.

అయితే, ఈ భారీ టర్బైన్‌ల వల్ల వేలకొద్ది పక్షులు చనిపోతున్నాయన్నది నిజం. ఇటివల కాలంలో, దిన్ని పరిష్కరించడానికి అనేక ప్రయత్నాలు జరిగాయి.ఇప్పటికే అనేక శాస్త్రీయ పరిష్కారాలు సమర్థవంతమైన మరియు కొనుగోలు సామర్ధ్యం ఉన్న పరిష్కారాలుగా మెప్పును పొందాయి. వీడియోను ఇక్కడ చూడండి:

భారతదేశంతో సహా అనేక దేశాలలో విండ్ టర్బైన్‌లు సర్వసాధారణం కావడంతో మరియు వాతావరణ మార్పులకు అనుగుణంగా పునరుత్పాదక శక్తికి(renewable energy) అత్యంత అనుకూలమైన పరిష్కారం కాబట్టి తగిన జాగ్రత్తలు ఖచ్చితంగా తీసుకుంటే పక్షుల మరణాలను నివారించవచ్చు.

Birds (U.S. Fish & Wildlife Service)

సెన్సార్ టెక్నాలజీ

ఇటీవల, పక్షులు సమీపిస్తున్నప్పుడు టర్బైన్‌లను నెమ్మదిగా లేదా ఆపడానికి కొన్ని సెన్సార్ టెక్నాలజీ అభివృద్ధి చేయబడింది. IdentiFlight అని పిలువబడే AI-ఆధారిత కెమెరా డిటెక్షన్ సిస్టమ్ 2019 సం నుండి పవన శక్తి పరిశ్రమకు (wind energy industry) సురక్షితంగా పక్షులను రక్షించడానికి ఏంతో సహాయపడుతూ ఉంది.

IdentiFlight 360-డిగ్రీల (radiusలో) ఆకాశాన్ని స్కాన్ చేస్తుంది మరియు ఒక కిలోమీటరులోపు ఎగురుతున్న ఏదైనా వస్తువును గుర్తించగలదు. ఏదైనా ఎగిరే వస్తువు/ఇమేజ్/పక్షిని గుర్తిస్తే, సిస్టమ్ విండ్ టర్బైన్‌లను స్విచ్ ఆఫ్ చేసే ముందు, ఆ ఎగిరే వస్తువు/పక్షిని 200 ఇమేజ్ లక్షణాలలో ఉన్నా చిత్రాలతో విశ్లేషించడానికి కృత్రిమ మేధస్సును ఉపయోగించి, సమీపించే పక్షులను రక్షిస్తుంది. వాస్తవమైన వీడియోని ఇక్కడ చూడండి.

వాదన/Claim:  విండ్ టర్బైన్ల వలన లక్షలాది పక్షులు చనిపోతున్నాయి.
నిర్ధారణ:ఈ వాదన పాక్షికంగా నిజం అయితే పక్షులను చంపే ఇతర కారకాల కంటే ఈ శాతం చాలా తక్కువ.
టర్బైన్‌ల నుండి పక్షులను రక్షించడానికి కొత్త సాంకేతికతలు విజయవంతంగా పరీక్షించబడ్డాయి లేదా
పరీక్షించబడుతున్నాయి, ఎందుకంటే పునరుత్పాదక ఇంధన వనరులలో(renewable energy sources) పవన శక్తి (wind energy) కాలుష్య రహిత మరియు పచ్చని వాతావరణంకి,
శిలాజ ఇంధనాలు (fossil fuels) గ్లోబల్ వార్మింగ్ మరియు వాతావరణ మార్పులకు దోహదం చేస్తున్నాయి కాబట్టి.

Our rating: Misinterpretation —

మరి కొన్ని Fact Checks: 
No, Rs.500 Indian currency notes with '*' symbol are NOT FAKE  but genuine; Fact Check ; 
Did these migratory birds Bayan and Onon reach India travelling 5,000 miles? Fact Check;

ISRO చీఫ్ చంద్రయాన్-3 విజయాన్ని డ్యాన్స్ చేస్తు సంబరాలు చేసుకుంటున్నట్లు ఈ వీడియో చూపిస్తుందా? Fact Check

Leave a reply

చంద్రుని దక్షిణ ధ్రువంపై చంద్రయాన్-3 విజయవంతంగా సాఫ్ట్-ల్యాండింగ్ అయిన తర్వాత, ఇస్రో చీఫ్ – ఎస్ సోమనాథ్ – మరియు ఇతర శాస్త్రవేత్తలు ఒక పార్టీలో డ్యాన్స్ చేస్తూ మరియు ఆనందిస్తున్నట్లు చూపించే అనేక వీడియోలు సోషల్ మీడియాలో కనిపించాయి.

ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు చంద్రయాన్-3 విజయాన్ని జరుపుకుంటున్నట్లు చాలా మంది ట్విటర్ వినియోగదారులు తమ ప్రొఫైల్‌లలో వీడియోను షేర్ చేస్తు, అది తాజా వీడియోగా పేర్కొన్నారు. భారతదేశం యొక్క మూడవ చంద్ర మిషన్ రోవర్ చంద్రునిపై విజయవంతంగా ల్యాండ్ అయిన రోజు ఆగస్టు 23 నుండి ఈ వీడియో సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫారమ్‌లో వైరల్‌గా మారింది.

ఇక్కడ, ఇక్కడ మరియు ఇక్కడ కూడా షేర్ చేయబడింది.

వైరల్ వీడియోలో వాస్తవం ఎంత ఉందో తనిఖీ చేయమని Digiteye Indiaకి WhatsApp అభ్యర్థన వచ్చింది.

FACT CHECK

Digiteye India బృందం గూగుల్ రివర్స్ ఇమేజ్ సెర్చ్‌లో ఈ వైరల్ వీడియో నుండి కొన్ని కీలక ఫ్రేమ్‌లను పరిశీలించినప్పుడు, చాలా మంది వ్యక్తులు ఈ వీడియోను షేర్ చేసినట్లు కనుగొన్నాము. ట్విట్టర్‌లో కూడా పరిశీలించినప్పుడు, సిద్ధార్థ్ MP అనే వినియోగదారు ఈ ట్వీట్‌ చేశాడని తెలుసుకున్నాము.WION న్యూస్‌కి చెందిన జర్నలిస్ట్ ఈ వీడియోను క్యాప్షన్‌తో ఇలా పోస్ట్ చేసారు: “Dr S. Somanath & team #isro…గర్వంగా,ఆనందంగా సంబరాలు చేసుకోండి.1.4+bn హృదయాలను గర్వంతో మరియు ఆనందంతో ఉబ్బిపోయేలా చేసే శక్తి మరియు జ్ఞానం ప్రపంచంలో ఎంత మందికి ఉంది!#Chandrayaan3 #Chandrayaan3Landing #Chandrayaan3Mission #india #space #tech.”

అయితే, తరువాతి ట్వీట్‌లో ట్వీట్‌లో, వినియోగదారుడు వీడియో తాజాది కాదని పేర్కొన్నారు. అతను ట్వీట్ చేసాడు, “దయచేసి గమనించండి: ఇది ఈ సంవత్సరం ప్రారంభంలోని వీడియో మరియు ఈ మొత్తం ఈవెంట్‌కు నాకు అధికారిక అనుమతి ఉంది.ఈ వీడియో ఈ రోజుది కాదు!”

ఈ వీడియో యొక్క వాస్తవికతను మరింత పరిశీలించడానికి, మేము ఆగస్టు 23 నుండి ISRO శాస్త్రవేత్తల ఇతర వీడియోలను చూశాము.చంద్రయాన్-3 ల్యాండింగ్ ప్రత్యక్ష ప్రసారంలో, S సోమనాథ్ గారు భిన్నమైన వేషధారణలో ఉన్నారు.విజయవంతంగా ల్యాండింగ్ తర్వాత ఇస్రో చీఫ్ ప్రసంగాన్ని మేము చూసినప్పుడు అతను నల్లటి వెయిస్ట్‌కోట్‌తో అదే ఆకాశ-నీలం చొక్కా ధరించారు.

[See Also: Split Moon image goes viral on WhatsApp; Fact Check]

Here is a video of S Somanath’s speech.

ఎస్ సోమనాథ్ గారి ప్రసంగానికి సంబంధించిన వీడియో ఇక్కడ ఉంది.

మేము S సోమనాథ్ యొక్క మరికొన్ని వీడియోల కోసం Googleని పరిశీలించినప్పుడు, అది నెల క్రితం యొక్క పాత వీడియో అని కనుగొన్నాము.కర్ణాటకలోని బెంగళూరులో జరిగిన G20 స్పేస్ ఎకానమీ లీడర్స్ మీటింగ్‌లో ఇస్రో చీఫ్ ప్రేక్షకులను ఉద్దేశించి మాట్లాడుతున్న వీడియో అని తెలుస్తుంది.

S సోమనాథ్ గారు G20 సమావేశం వీడియోలోను మరియు డ్యాన్స్ వైరల్ వీడియోలోను ఒకే వేషధారణలో ఉన్నారు.మరియు రెండు వీడియోలలో మెడలో ఒకే ట్యాగ్ ఉంది.

Claim/వాదన: చంద్రుని ఉపరితలంపై చంద్రయాన్-3 విజయవంతంగా సాఫ్ట్ ల్యాండింగ్ అయిన సందర్భంగా ఇస్రో చీఫ్ డ్యాన్స్ చేస్తు సంబరాలు చేసుకున్నారని ఆగస్టు 23న పోస్ట్ చేసిన పలు వీడియోలు పేర్కొన్నాయి.

నిర్ధారణ: ఈ ఏడాది ప్రారంభంలో బెంగళూరులో జరిగిన G20 సమావేశానికి సంబంధించిన పాత వీడియో.

Rating: Misrepresentation – ???

మరికొన్ని Fact checks:

Split Moon image goes viral on WhatsApp; Fact Check , 

 Fake claim attributed to Chief Justice Chandrachud is going viral on social media; Fact Check]

సమయం వెనుకకు నడిచే సమాంతర విశ్వంని NASA కనుగొందా? Fact Check

Leave a reply

సమయం వ్యతిరేక దిశలో (సమయం వెనుకకు)వెలుతున్న సమాంతర విశ్వాన్ని NASA కనిపెట్టిందనే వాదనలతో ఇంటర్నెట్ సంచలనమైంది.అనేక వార్తాపత్రికలు మే 20 మరియు 21 తేదీలలో ఈ కథనాన్ని Google search ట్రెండ్‌లలో అగ్రస్థానంలో ప్రసారం చేశాయి, ఎక్కువగా న్యూయార్క్ పోస్ట్, ఎక్స్‌ప్రెస్ మరియు డైలీ స్టార్ వంటి టాబ్లాయిడ్‌లు ‘నాసా శాస్త్రవేత్తల వద్ద సమాంతర విశ్వం ఉందని నిరూపించగల సాక్ష్యాలు ఉన్నాయని’ కోట్ చేసారు.

మే 21న సెర్చ్ స్ట్రింగ్ ‘ప్యారలల్ యూనివర్స్’ కోసం గత 24 గంటల యొక్క Google గ్రాఫ్ని దిగువన చూడండి:

NASA ఈ సమాంతర విశ్వాన్ని కనుగొన్నట్లు అన్ని వార్తా సంస్థలు పేర్కొన్నాయి మరియు Google searchలో కొన్ని ఫలితాలు క్రింద చూడగలరు:

Fact Check

న్యూ సైంటిస్ట్‌లోని ఒక వార్తా కథనం ప్రకారం,భూమి వాతావరణంలోకి cosmic-rays ప్రవేశించడం వలన కలిగె గాలి జల్లులను (air showers) గుర్తించే అంటార్కిటిక్ ఇంపల్సివ్ ట్రాన్సియెంట్ యాంటెన్నా (ANITA– 37,000 మీటర్ల ఎత్తులో ఎగురుతున్న బెలూన్‌పై అమర్చిన ఒక రేడియో డిటెక్టర్‌ను) NASA బృందం వారు ఆపరేట్ చేస్తున్నారు.అంటార్కిటికాలో రీడింగులను వక్రీకరించే రేడియో శబ్దం(radio noise) లేనందున, ANITA దానిపై హోవర్ చేయగలదు.

యాంటెన్నా ఇప్పటివరకు భౌతిక శాస్త్రంలో తెలిసినట్లుగా బాహ్య అంతరిక్షం నుండి క్రిందికి ప్రవహించకుండా భూమి లోపల నుండి పైకి ప్రయాణించే అధిక-శక్తి కణాల “గాలి”ని(“wind” of high-energy particles) కనుగొంది. దీనికి మరింత వివరణ ఇస్తు, పీటర్ గోర్హామ్ అనే ఒక పరిశోధకుడు, సమాంతర విశ్వం ఉనికిలో ఉండవచ్చని మరియు దానిలో సమయం రివర్స్‌లో( వెనుకకు ) వెలుతుందనే అనే సిద్ధాంతాన్ని ఉదహరించారు.

వాస్తవానికి, సమాంతర విశ్వం యొక్క సిద్ధాంతం పాత కల్పన కానీ ఈ ఊహ ఆధారంగా అనేక హాలీవుడ్ సినిమాలు నిర్మించబడ్డాయి. ప్రముఖ సిట్‌కామ్ ‘బిగ్ బ్యాంగ్ థియరీ’లో ప్రధాన నటుడు లియోనార్డ్, షెల్డన్ కూపర్‌తో కలిసి అంటార్కిటికాను సందర్శించి “గ్రౌండ్ బ్రేకింగ్ డిస్కవరీ” చేస్తాడు, కానీ ప్రయత్నం ఫలించదు. ఈసారి NASAకి ఆపాదించబడిన claim/వాదన వైరల్‌గా మారింది.

Credit: NASA

2006లో మరియు 2014లో ANITA ప్రాజెక్ట్ కనుగొన్న కణాల(particles) ప్రవర్తన భౌతిక శాస్త్రంలో తెలిసిన కణాలకు బిన్నంగా ఉంది.లేదా కణాలు కనుగొనబడిన అంటార్కిటికాలోని మంచుతో కూడా సంబంధం కలిగి ఉండవచ్చు. కణాల యొక్క విచిత్రమైన తలక్రిందుల కదలిక పరిశిలిస్తే, ఎక్కడో, సమయం వెనుకకు వెలుతుందని, అందుకే, సమాంతర విశ్వం యొక్క ఆలోచన ఉద్భవించిందని, దీనిలో సమయం మరియు భౌతిక శాస్త్రం రెండూ భిన్నంగా ప్రవర్తిస్తాయనే ముందుకు తీసుకురాబడింది.

Australia’s national science ఏజెన్సీ యొక్క గౌరవ సభ్యుడు ‘Ron Ekers’ CNETతో ఇలా అన్నారు: “నాలుగు సంవత్సరాల తర్వాత ANITA కనుకొన్న అసాధారణ సంఘటనల గురించి సంతృప్తికరమైన వివరణ లేదు కాబట్టి , ఈ ప్రాజెక్ట్ లో పాల్గొన్న వారిని ఇది చాలా నిరాశపరిచింది.

కానీ కొన్ని వార్తలు పేర్కొన్నట్లు NASA ఈ సమాంతర విశ్వంని కనుగొనలేదు. NASA వెబ్‌సైట్‌లో అటువంటి దావా/వాదన గురించి ఎటువంటి ప్రస్తావన లేదు. సమయం వెనుకకు నడిచే సమాంతర విశ్వంని NASA నిజంగా కనిపెట్టినట్లయితే, , అది పరిశోధకులకు తగిన గుర్తింపు ఇచ్చీ అధికారిక ప్రకటన చేసి ఉండెది.

Claim/వాదన: సమయం వెనుకకు నడిచే సమాంతర విశ్వంని NASA కనుగొందా? Fact Check

నిర్ధారణ: ఈ వాదనలు NASA చేసినవి కావు, సమాంతర విశ్వంని గురించి NASAకి ఆపాదించబడిన claim/వాదన తప్పు. 
Rating Misrepresentation .